4.Grondexploitatiewet
Als onderdeel van de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening is op 1 juli 2008 de nieuwe grond
exploitatiewet in werking getreden. Deze wet geeft nieuwe methoden voor kostenverhaal en ge
meentelijke regie bij particuliere grondexploitatie.
4.1 Een korte beschrijving van de wet.
Kern van de grondexploitatiewet is dat kostenverhaal verzekerd dient te zijn. Al geruime tijd gele
den is geconstateerd dat de vroegere instrumenten voor kostenverhaal, te weten de exploitatie
verordening en de baatbelasting, zijn achterhaald. De Grondexploitatiewet komt met een nieuw
instrument, namelijk het exploitatieplan. De intentie van de wetgever is dat dit nieuwe instrument
aanvullend werkt en gaat de spreekwoordelijke stok achter de deur wordt. Uitgangspunt is name
lijk dat het sluiten van een privaatrechtelijke (exploitatie)overeenkomst het meest geëigende in
strument is voor gebiedsontwikkeling. Dit betekent dat gemeente en ontwikkelaars ernaar moe
ten streven om een overeenkomst te sluiten voordat een exploitatieplan zou moeten worden
vastgesteld. De grondexploitatiewet noemt een dergelijke overeenkomst anterieur. Mocht de ge
meente er uiteindelijk niet in slagen een overeenkomst te sluiten, dan kan de gemeente terugval
len op het in de Grondexploitatiewet geregelde publiekrechtelijk kostenverhaal. In de praktijk zal
het dus zelden voorkomen dat een exploitatieplan wordt vastgesteld.
Naast de mogelijkheid van publiekrechtelijk kostenverhaal biedt de nieuwe wet meer mogelijkhe
den om gewenste ontwikkelingen af te dwingen. De volgende mogelijkheden komen ter beschik
king van de gemeente:
1. De gemeente kan in het exploitatieplan een percentage opnemen voor sociale woning
bouw (huur en koop). Dit moet overeenkomen met de woonvisie. De exploitant zal dus
ook de sociale doelgroep moeten bedienen;
2. De gemeente kan een percentage opnemen in het exploitatieplan voor particulier op
drachtgeverschap. Ook dit moet overeenkomen met de woonvisie. De exploitant wordt
gedwongen bouwkavels aan particulieren te verkopen;
3. Indien een exploitant niet binnen een redelijke termijn begint aan de realisering van het be
stemmingsplan, kan de gemeente dit afdwingen op straffe van een onteigening;
4. Een beter kostenverhaal van gemeentelijke investeringen buiten het plangebied (boven-
wijkse voorzieningen zoals een ontsluitingsweg). Indien er sprake is van profijt, toereken
baarheid en proportionaliteit is een bijdrage aan investeringen buiten het plangebied af
dwingbaar;
5. De gemeente krijgt de mogelijkheid van verevening. Positieve exploitaties kunnen verplicht
worden bij te dragen aan negatieve exploitaties.
Het exploitatieplan bevat kwalitatieve eisen en een uitwerking van de financiële elementen van
het kostenverhaal en een exploitatieberekening. Hieruit volgt de aard en hoogte van de bijdrage
die een ontwikkelaar verschuldigd is. De kosten die de gemeente in de exploitatieopzet van een
plan mag opnemen, worden limitatief vastgesteld via een algemene maatregel van bestuur in het
Besluit ruimtelijke ordening (hierna Bro), in de praktijk genoemd de kostensoortenlijst
Om voldoende flexibel te kunnen opereren, bestaat de verplichting het exploitatieplan jaarlijks te her
zien totdat alle werken zijn gerealiseerd.
Het publiekrechtelijke kostenverhaal krijgt feitelijk gestalte via een financiële voorwaarde aan een
bouwvergunning. Daartoe komt in de Woningwet een nieuwe grond voor het weigeren van een
bouwvergunning, namelijk in strijd of strijdig met een exploitatieplan.
Pagina 15
Nota grondbeleid Boarnsterhim 09-04 2003/bpav/1 5
