in een interview met de Leeuwarder
Courant de stryd voor het vrouwenkies
recht als lang, taai en soms fel. liet succes
was volgens haar te danken aan hot waar
dige gedrag van de vrouwen. Daarbij hoor
den geen demonstraties en al helemaal niet
het radicale optreden van de Engelse suf
fragettes die er niet voor schroomden zich te
laten arresteren. Wjj hebben, zei Buisman,
ons bost gedaan 'al het onvrouwelijke1 te
vermijden, in 1933 was zij vijfentwintig jaar
presidente, reden om haar uitgebreid in het
zonnetje te zetten, '/onder mevrouw
Buisman geen vrouwenkiesrecht' meende
een mede-strijdster van het eerste uur. Een
ander vertelde hoe Buisman een keer in
grote haast van haar huis naar het gemeen
tehuis holde met aan haar arm hèt attri
buut van de gegoede huisvrouw: een sleu
telmandje!
Het bleef niet bij de strijd voor vrouwen
kiesrecht. Buisman gaf de stoot tot oprich
ting van de Nederlandse Vereeniging van
Huisvrouwen in Leeuwarden. Ze werd voor
zitster en deed moeite om een voorlichtings
centrum voor huisvrouwen van de grond tc
krijgen. Dat word Het Baken.
In 1914 werd ze secretaris van het plaatse
lijke comité voor het volkspetitiennement
voor tie grondwettelijke gelijkstelling van
man en vrouw. Bestuursfuncties beteken
den eok in die tijd veel vergaderen en lan
delijke congressen bezoeken, zoals het
Vrouwencongres voor Duurzame Vrede in
1917 in Den Haag. By alle werk dat zij al
verzette kwam in 1919 het lidmaatschap
van dc gemeenteraad - De eerste vrouw in de
raad! Zij zat daar voor de Vrijzinnig-
Democratische Bend, Buisman hamerde er
hij de vrouwen op dat ze lid moesten worden
van een politieke partij on vergaderingen
moesten bezoeken. De vrouwen lieten het
afweten. Naar eigen zeggen omdat de man
nen hij vergaderingen zoveel sigaren rook
ten en niet begrepen dat 'een vrouw zoveel
rook niet verdraagt', De vrouwen vergade
ringen werden meestal gehouden boven de
Caöp. Zuivelbank. Een enkele keer in dc
lunch- en tearoom van Kessler op de
Wirdumerdijk.
In de gemeenteraad trad Buisman niet erg
op de voorgrond. Maar als zij het woord
voerde, deed ze dat opeen krachtige manier.
Eén van haar wapenfeiten was een bio
scoopverbod voor jongeren beneden achttien
jaar. Zij bleef zich inzetten voor de vrouwen
zaak. Voor de plannen van Burgemeester en
Wethouders om getrouwde ambtenaressen
te ontslaan, bad zij dan ook geen goed
woord over- Het voornemen van minister
Hnmnie om alle getrouwde vrouwen te ver
bieden betaald werk tc doen was voor haar
natuurlijk volstrekt onaanvaardbaar. In
193R organiseerde lij met andere vrouwen
con protcstbijeenkomst in Hotel Spoorzicht.
Werkende moeders waren in de opvatting
van Hillegonda Buisman geen slechte moe
ders: werken leverde een ruime blik op en
daarvan profiteerden dc kinderen. Zij was
er stellig van overtuigd dat haar eigen kin
deren niets tekert kwamen door haar werk.
Weer de eerste
Buisman behoorde tot dc eerste vrouwelijke
wethouders in ons land- Het was maar een
kort wethouderschap. In 1936 trad
Hellema, wethouder van onderwijs af en
Buisman volgde hem op. Buisman kende
het onderwjje, Ze was onderwijzeres ge-
woest, lid van de Commissie Ibezicht op het
Lager Onderwys en ze had het initiatief -al
weer- genomen lot do oprichting van de Ver
een i ging tot Bevordering van Onderwijs en
Kinderverzorging en Opvoeding. Als wet
houder was ze nooit vóór 12.00 uur op het
stadhuis. Ze was dan weliswaar geëmanci
peerd maar re vond toch dat ze als huis
vrouw 's ochtends thuis hoorde te zijn. Ze
had er geen bezwaar tegen dal mensen haar
's morgens thuis belden. Bij de verkiezingen
van 1939 keerde zij niet terug in de raad. Zij
had er twintig jaar opzitten. Door haar
raadswerk had zij zo merkte ze op 'zooveel
meer sympathie gekregen voor de stad'.
Ter gelcgonheid van haar zeventigste ver
jaardag werd Buisman in de Harmonie ge
huldigd Sprekers prezen haar vitaliteit en
enthousiaste werklust- Zij was een bindend
element, bereid om saineti te werken om zo
tot betere resultaten te kernen. Voor alle
verdiensten die zij veor Leeuwarden bad,
kieeg zij -als eerste vrouw!- de erepenning
van dc stad, later gevolgd door een benoe
ming tot ridder in de orde van Oranje
Nassau,
Een staaltje1 van haar voortvarendheid en
bereidheid tot samenwerking was de oprich
ting van de Vrouwencommissie Tot Ophouw.
Koningin Wil hel min a had in een radiorede
van januari 1939 opgeroepen mensen die
door de economische crisis in problemen wa
ren gekomen te helpen. Buisman vertaalde
dat direct heel praktisch door vrouwen van
verschillende verenigingen bij elkaar te ha
len en nnn de slag te gaan. De activiteiten
begonnen met een kledingactic. Er werden
kleren ingezameld en werklozen konden die
dan tegen een gereduceerde prijs kopen. Er
kleefde wel een beetje ouderwetse liefdadig
heid aan het project. Mensen die dachten
voor de kleding in aanmerking te komen,
moesten eerst een formulier met allerlei
persoonlijke gegevens invullen Dan beke
ken do dames van het kledingcomité of de
aanvraag terecht was. Zo ja, dan kregen de
gegadigden een briefkaartje met de bood
schap dat zij de kleren konden athalen.
Door het uitbreken van de oorlog in 1940
heeft de klodingactie maar kort geduurd.
Toch wisselden 3000 japonnen, schorten,
homden, onderbroeken enz. van eigenaar.
Buisman was de eerste presidente van Tot
Opbouw. In 1956 trad zij af- Zij was heel in
spirerend en had veel gezag. Som; doen
haar opvattingen wat bevoogdend aan, Dal
hl eek a! uit het bioscoopverbod voor jonge
ren. Zij vond ook dat veel meisjes door ge
brek aan gezag zich niet'gepast' gedroegen.
Kenmerkend voer haar was wel dat zij naar
een praktische oplossing zocht. In dit geval
een wekelijks spreekuur vuur vrouwen en
meisjes waar zij over hun problemen kon
don praten.
Een Hillegonda Huismanstraat?
llillegonda Buisman-Blok Wijbrandi over
leed juni J967, oud negentig jaar. Bij haar
huldiging in 1946 noemde één van de spre
kers haar 'Een der bekendste Leeuwarder
ingezetenen'. En nu? Wat herinnert in de
stad nog aan deze energieke vrouw? In de
jaren dertig van de vorige eeuw werd bet
vaandel van de afdeling Leeuwarden van dc
Vereoniging tot Vrouwenkiesrecht aan het
Fries Museum aangeboden. Dat sloeg het
aanbod nf omdat het vaandel te weinig his
torische waarde zou bezitten. Gelukkig wist
het Vrouwenarchief in Amsterdam wel be
ter. In het boek Ijeeuwarden 750-9000 is
Buisman nog maar een voetnoot. En wie
kan mij zeggen waar de Hillegonda
Buismanstraat is?