Kozakken voor de Hoeks terpoort La» it 18 Leendert Plaisier UitallehoekenvanEuropatrekkenNapoleons vij anden opZweden, Pruisen, Russen, Oos tenrijkers. InhetvoorjaarvultNapoleonzijn leger weer aan met ver se manschappen en hij begint een laatste wanhopige veldtocht om zijntegenstanders terug te werpen. De veld - tochteindigt, na aanvankelijke successen, met de beroemde Volkerenslag bij Leipzig. Drie dagen lang woedt de strijd en op 18 oktober moetNapoleonzichterugtrekken.DoorEuro- pawaartdegeestvanderevolutieen vrijheid. De Rijnbond, eenbondvanDuitse vorsten en staten die met Napoleon samenwerken, valt uiteen. Vazallen van Napoleon worden ver dreven en Fr anse troepenopgej aagddoor de nader ende vij anden trekken zich teruguit de gebieden die ze bezet hielden. DeFransenverlatenookFriesland. Ongerust door de geruchten over snel oprukkende Rus sische troepen, vooraf gegaan door Kozak ken,vertrekkenzemassaal.Duizendenvluch- tende Fransen trekken de eerste dagen door Fr iesland om te trachten in een van de Friese havenplaatsen een plekje op een schip te bemachtigen. Op 14 november 1813 verlaat generaalDeLorcet,deMairevanLeeuwarden, de stad en op 18 november legt de ooit door deFransenalsPerfectvanFiieslandaangestel- debaronVerstolkzijnambtneer. De feitelijke machtkomtnuteliggenbijbaronVanAsbeck, de commandant van de Provinciale Garde. Kozakken met muziek binnen gehaald In de middag van diezelfde dag, donderdag 18 november 1813, bereiken de eerste dertig KozakkenonderaanvoeringvanhetmanJesouw Rebreef, Leeuwarden. KomendvanZwarteweg- send arriveren ze bij de Hoeks terpoort en zij wordenVoorafgegaan door de muzyk der nati- onalegardedejuichendestadbinnengehaald', aldusEekhoffinzijnboekFrieslandinl813.Na een officiële ontvangst worden de soldaten in Hetis 1813. Hetooitzo machtigeimperiumvanNapoleonbegintafte brokkelen. Dekeizerhad eenjaar eerdermetzijnberuchtetochtnaarMoskouzijnhandoverspeeld.Deterugtochtdoordebitterekou,weg vandebrandendeRussischehoofdstad,decimeert zijnlegerenslechts brokstukken van'lagrandearmeé' bereiken Frankrijk. Hoeksterpoort e.o., 1812 (tekening A.I. Melling, hetBlokhuisgelegerd.Op24novemberarrive- rennogvijftigKozakkenindestad.Eenbeetje tothunverbazingconstaterenzijdatdeFran- sen,enmetheneenmogelijkeoorlogsbuit,al weg zijn. Snel trekt een troep naar Stavoren en Lemmer in de hoop er nog Fransen aan te treffen, maar ookdaarzijngeenFransenmeer. Misschien dat daarom aan de provincie een oorlogsschatting wordt opgelegd. De bevel hebber in het noordenkolonel Nar itzkin die zijnhoofdkwartierinZwolleheeft,beveeltde Friese gemeenten een bedrag van 120.000 gulden te betalen, te voldoen voor 29novem- berMet datgeldzou30.000el laken voor het kleden vanhetRussischelegeren vijfendertig paardenbe taaldkunnen worden. Ookoverste Rosen,commandantvandeKozakkenin Gro ningen vordertpaardenenmateriaal voor zij n troepen. Verontrustbesluit de overheid van Leeuwarden op 28 november 35 paarden naar Zwolle te transporteren; ook om de dreiging af te wentelen dat 'eenige der meest gegoede IngezetenenalsGijzelaars'vastgenomenzou- den worden. Het valt allemaal iets mee. Op 29novemberwordtbekenddatdeRussische tsaar de inwoners van de Hollanse departe menten als vrienden beschouwt en dat zijn Fries Museum) troepen 'geen requisitiën doen maar alleen levensmiddelen vorderen mogten'. De paar- denkerendirectuitZwolleterug.Merkwaardig is echter dat overste Rosenzijneis handhaaft echter met de toezegging dat voor het gele- verdebetaald zal worden. Hij ontvangsteerst 5000 el laken en later nog 75 paarden. Rum en bordelen De aanwezigheid van de kozakken leidt ner gens tot ernstige problemen. Her en der in de stad zij nkoz akkenbij burgers ingekwartierd De officieren bij de meer gegoede, de soldaten bij gewone burgers. Ofdataltijdeven vrijwillig gegaanis, is nogmaar de vraag: 'Bij mevrouw Verschuur zijn 3 kozakken de voordeur maar ingejaagd', schrijfteenzekereVanderNetiet- wat cryptisch in een brief. Klachten over de inkwartieringzijninLeeuwardennietbekend. WelinGroningen, waaroverste Rosen tervoor- koming van ongeregeldheden beveelt zijn manschappen te vers trekken:'desmorgenskof- fïj met de noodige rum; om 12 uur een behoor lijke snaps en vroegstukmet een vies wijn; bij hetdinéreensnapseneenvleswijn;vervolgens thee met de noodige rum en bij het avondeten eenvleswijn.'Rosenmaaktzichzorgenoverde

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2001 | | pagina 21