Nieuws van monumentenzorg
31
Restauratie Grote of Jacobijnerkerk
In januari van dit jaar bepaalde staatsse
cretaris Rick van der Ploeg dat de Grote
Kerk gerestaureerd kon worden in het
kader van de speciale regeling voor groot
schalige restauraties. Deze subsidietoezeg
ging bracht de restauratie van de Grote
Kerk in een stroomversnelling. Al jaren
was naar dit moment uitgezien. De mede
werking van de gemeente, in het bijzonder
de monumentenman Leo van de Laan, mag
in dit verband met ere worden genoemd.
Leeuwarden is overigens wel in de prijzen
gevallen, want ook voor de wallen en brug
gen in de binnenstad werden middelen
beschikbaar gesteld.
Twee problemen deden zich voor. Voor
iedere bezoeker zichtbaar is de beschadi
ging van de pleisterlaag in het interieur.
De kerk heeft ernstig te lijden onder de
inwerking van vocht en zouten, waardoor
de baksteen wordt aangetast en het pleis
terwerk loslaat. Het optrekkend vocht
komt uit de bodem, die in een oude binnen
stad vele zouten bevat. Doorslaand vocht
ontstaat, als de buitenmuren en het voeg
werk onvoldoende waterwerend zijn. Het
meest tot de verbeelding spreekt de schade
die is aangebracht door de bonte knaagke-
ver. De unieke middeleeuwse kap uit 1392
is op vele plaatsen aangetast.
Voor het herstel van de muren is voor
zien in het aanbrengen van een drainage
rondom de kerk, waardoor het vocht wordt
afgeleid. Daarbij worden, waar nodig de
funderingen hersteld. Deze werkzaamhe
den zijn in de afgelopen tijd grotendeels
afgerond. Begonnen is met het herstel
van het metselwerk en het voegwerk van
de muren, daarbij inbegrepen de ramen
van het koor alsook het Oranjepoortje. De
westgevel is verdwenen achter een stei
ger en aan de noordzijde (Achter de Grote
kerk) wordt gewerkt met een verrijdbare
rolsteiger. Verder zal een aantal aanvul
lende werkzaamheden worden uitgevoerd,
waarbij kan worden genoemd het aan
brengen van een dubbele beglazing voor
de gebrandschilderde ramen en het ver
vangen van het niet historische westportaal
onder het orgel door een portaal van meer
uitnodigende, open uitvoering.
De bonte knaagkever zal volgens een
totaalplan worden bestreden, terwijl waar
nodig aangetast hout in de kap wordt ver
vangen. In broeierige, afgesloten ruimten
blijkt de bonte knaagkever goed te kunnen
gedijen. Daarom wordt de ventilatie in de
kap verbeterd om meer doorstroming te
krijgen.
In het laatste stadium wordt het pleis
terwerk geheel hersteld. Daarvoor zal de
kerk in de zomer van 2002 enkele maan
den gesloten zijn. Voor de serie orgelcon
certen wordt een oplossing gezocht, waar
bij ook het dan gerestaureerde orgel van de
Waalse Kerk wordt betrokken.
De restauratie vindt plaats onder ver
antwoordelijkheid van de restauratiearchi
tect G. Brouwer, bureau Kijlstra en Brou
wer te Beetsterzwaag. Enkele jaren gele
den heeft deze architect in onze gemeente
de dorpskerk van Swichum gerestaureerd.
Het werk is opgedragen aan het Bouw- en
Restauratiebedrijf Van der Vegt in Wei-
dum. Het bedrijf voltooide onlangs de res
tauratie van de Martinikerk te Franeker.
Met de totale kosten is een bedrag van
rond 2.5 miljoen gulden gemoeid. Twee mil
joen daarvan is subsidiabel, wat betekent,
dat de rijksoverheid daarin een subsidie
van 1.4 miljoen verstrekt. Voor het niet
gedekte deel is een beroep gedaan op de
provincie Fryslan en de gemeente Leeuwar
den. Het overblijvende gedeelte moet met
allerlei acties uit de Hervormde Gemeente en
bijdragen van instellingen worden bijeen
gebracht. Gelukkig is er een verheugende
respons. Ongetwijfeld speelt daarbij een
rol, dat de Grote Kerk met zijn bewogen
verleden het belangrijkste middeleeuwse
monument in onze stad is. Maar een even
zeer belangrijke factor is, dat de kerk sinds
tientallen jaren aan een breed scala van
evenmenten onderdak biedt. In het bijzon
der vervult de kerk een bijzondere plaats
in het provinciale muziekleven.
In het kader van de activiteiten rond
de Grote Kerk wordt in januari 2002 een
lezingencyclus georganiseerd. De opbrengst
is bestemd voor het restauratiefonds. Het
programma is (onder voorbehoud) als volgt:
17 januari: S. ten Hoeve, Herinneringen
aan de Grote Kerk en J. Jongepier, Orgels
en organisten in de Grote Kerk;
24 januari: G. Brouwer, De restauratie van
de Grote Kerk en B. van Haersma Buma,
Tussen kloosterkerk en evenementenhal;
31 januari: B. Bilker, De Grote Kerk en de
Nassaus en H. ten Hoeve, De Grote Kerk
als monument.
De avonden vinden plaats in de Koste
rij, Bredeplaats 4. Nadere gegevens wor
den bekend gemaakt. Tenslotte: het reke
ningnummer van het restauratiefonds is
69.95.43.975 bij de Fortisbank t.n.v Kerk
voogdij hervormde Gemeente o.v.v. Res
tauratie Grote Kerk.
Bernhard van Haersma Buma
De Grote Kerk tijdens de restauratie, ca 1975
