9 In September 1984 kwamen de oude funde- ringsresten van de in 1835 afgebroken Wirdu- merbinnenpoort aan het licht (Foto: Dikken Hulsinga) Roodbaard. De kosten werden geraamd op f 5000,-. In oktober kocht de stad het Woud boershuis bij de voormalige waterpoort aan en ook dit werd afgebroken. Met de blauwverver Rodenburg, die een deel van de dwinger in gebruik had, werd een schik king getroffen. Het grachtgedeelte tussen de afgebroken binnenpoort en de dwinger en verder langs de Koemarkt werd gedem pt en deels bij de markt getrokken, deels ingericht als Wagenplein. De hoek tussen de dwinger en de voormalige stadswal werd eveneens opgevuld met grond en voorzien van een walbeschoeiing die een vloeiend ver loop kreeg in de richting van de Weaze. Dit nieuw aangeplempte terrein werd samen getrokken met het laag afgegraven deel van de dwinger en voorzien van grindpaden en plantsoenen in Engelse landschapsstijl. Het is dit driehoekige groengebiedje dat het bestaan heeft kunnen rekken tot in onze tijd. Nu vormen nog slechts een plataan en een linde een herinnering aan het eens zo weelderige groen dat in de plaats kwam van de strakke vestingaanleg. Het westelijke gedeelte van de dwinger bij de molen behield zijn oorspronkelijke hoogte, maar ook hier werd de wal vergra ven, beplant en aangesloten op de parkaan- leg van de meer westelijk gelegen dwingers. Molen en molenaarshuis vormden samen het laatste restant van de vroegere situ atie. In 1840 werd direct ten oosten van de plaats van de afgebroken binnenpoort een nieuw monumentaal gebouw neergezet: de door Thomas Romein ontworpen sociëteit Amicitia, later met een extra verdieping uitgebreid tot hotel. Koele zakelijkheid In 1864 werd het spoorwegstation in gebruik genomen. Aan de zuidkant van de oude stad kwamen hierna nogal wat veran deringen tot stand. In 1868 ging men ertoe over de gracht, die zich in fraaie bochten om de nu met bomen en bloemen beplante zuidelijke dwingers slingerde, te vergraven tot een kaarsrecht kanaal. Opgemetselde walmuren, kaden, straten en de Prins- Hendriksbrug als nieuwe oeververbinding richting station wijzigden het stadsgezicht ingrijpend. Het restant van de Wirdumer- poorstdwinger, dat aan de oostkant nog steeds een naar de gracht aflopende groene glooiing bezat, kreeg nu ook een gemetselde walmuur. Daarvoor kwam een lage kade als laad- en losplaats voor vrachtschepen, de z.g. stoombootkade, wat ten koste ging van de breedte van de gracht. Om aan grond te komen voor de ophoging van een nieuw veemarktterrein ging men in 1873 over tot de afgraving van het allerlaatste restant van de Wirdumerpoortsdwinger, het deel met de molen. Deze werd in het volgende jaar aangekocht, uit elkaar genomen en in onderdelen overgevaren naar de Harlinger Trekweg. Hier kreeg de Fortuin tot 1886, toen een brand een einde aan zijn bestaan maakte, een nieuwe plaats. De fraaie parkaanleg van Roodbaard had dus na 38 jaar plaats gemaakt voor een kale vlakte. Maar in 1877 besloot de gemeente dat het braakliggende ter rein de ideale plaats was voor het al lang geplande Beursgebouw. En zo kreeg het gebied steeds meer de indeling die wij nu nog kennen. Twee keer, in 1875 en in 1940, werd de Wirdumerpoortsbrug ver vangen door een nieuw en breder exem plaar. Meerdere malen werden de wegen verbreed ten koste van het laatste overge bleven groen en de breedte van de stads gracht. In 1968 verving de oerlelijke Ami- citiaflat het fraaie witte hotel. En op de plaats van het prachtige groene decor van de rijzige Mercuriusfontein kwam twintig jaar later een slecht ogend winkelcentrum Ontwerp van een nieuw zuidelijk stadsdeel in 1868. De stadsgracht krijgt een recht verloop, de punt van de dwinger verdwijnt, kademu ren vervangen groene glooiingen en molen en molenaarshuis bevinden zich eveneens op Bouwterrein D. met een rommelig pleintje. Asfalt In 2000 ging de zoveelste reconstructie van het gebied van start. Het laatste fragment van Roodbaards parkaanleg met het monu ment voor Waling Dijkstra moest plaats maken voor een spraakmakende verkeers- oplossing met veel asfalt. De stoombootka de viel onder de slopershamer en werd ver vangen door een replica van beton afgedekt met een halfsteens muur om een suggestie van echtheid te geven. Protesten hebben er niet toe kunnen bijdragen de verdere degradatie van dit stadsdeel te voorkomen. Het nieuwe bus station staat er inmiddels, de verbouw van de Frieslandbank achter de Beurs is in volle gang... De reconstructies van de historische situatie werden vervaardigd door de schrijver. Evenals de gegevens voor dit artikel zijn ze ontleend aan een nog te verschijnen studie over de Wir- dumerpoort.

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2002 | | pagina 11