9
In September 1984 kwamen de oude funde-
ringsresten van de in 1835 afgebroken Wirdu-
merbinnenpoort aan het licht (Foto: Dikken
Hulsinga)
Roodbaard. De kosten werden geraamd op f
5000,-. In oktober kocht de stad het Woud
boershuis bij de voormalige waterpoort
aan en ook dit werd afgebroken. Met de
blauwverver Rodenburg, die een deel van
de dwinger in gebruik had, werd een schik
king getroffen. Het grachtgedeelte tussen
de afgebroken binnenpoort en de dwinger
en verder langs de Koemarkt werd gedem
pt en deels bij de markt getrokken, deels
ingericht als Wagenplein. De hoek tussen
de dwinger en de voormalige stadswal werd
eveneens opgevuld met grond en voorzien
van een walbeschoeiing die een vloeiend ver
loop kreeg in de richting van de Weaze. Dit
nieuw aangeplempte terrein werd samen
getrokken met het laag afgegraven deel van
de dwinger en voorzien van grindpaden en
plantsoenen in Engelse landschapsstijl. Het
is dit driehoekige groengebiedje dat het
bestaan heeft kunnen rekken tot in onze
tijd. Nu vormen nog slechts een plataan
en een linde een herinnering aan het eens
zo weelderige groen dat in de plaats kwam
van de strakke vestingaanleg.
Het westelijke gedeelte van de dwinger
bij de molen behield zijn oorspronkelijke
hoogte, maar ook hier werd de wal vergra
ven, beplant en aangesloten op de parkaan-
leg van de meer westelijk gelegen dwingers.
Molen en molenaarshuis vormden samen
het laatste restant van de vroegere situ
atie. In 1840 werd direct ten oosten van de
plaats van de afgebroken binnenpoort een
nieuw monumentaal gebouw neergezet: de
door Thomas Romein ontworpen sociëteit
Amicitia, later met een extra verdieping
uitgebreid tot hotel.
Koele zakelijkheid
In 1864 werd het spoorwegstation in
gebruik genomen. Aan de zuidkant van de
oude stad kwamen hierna nogal wat veran
deringen tot stand. In 1868 ging men ertoe
over de gracht, die zich in fraaie bochten
om de nu met bomen en bloemen beplante
zuidelijke dwingers slingerde, te vergraven
tot een kaarsrecht kanaal. Opgemetselde
walmuren, kaden, straten en de Prins-
Hendriksbrug als nieuwe oeververbinding
richting station wijzigden het stadsgezicht
ingrijpend. Het restant van de Wirdumer-
poorstdwinger, dat aan de oostkant nog
steeds een naar de gracht aflopende groene
glooiing bezat, kreeg nu ook een gemetselde
walmuur. Daarvoor kwam een lage kade als
laad- en losplaats voor vrachtschepen, de
z.g. stoombootkade, wat ten koste ging van
de breedte van de gracht. Om aan grond
te komen voor de ophoging van een nieuw
veemarktterrein ging men in 1873 over tot
de afgraving van het allerlaatste restant
van de Wirdumerpoortsdwinger, het deel
met de molen. Deze werd in het volgende
jaar aangekocht, uit elkaar genomen en in
onderdelen overgevaren naar de Harlinger
Trekweg. Hier kreeg de Fortuin tot 1886,
toen een brand een einde aan zijn bestaan
maakte, een nieuwe plaats.
De fraaie parkaanleg van Roodbaard
had dus na 38 jaar plaats gemaakt voor
een kale vlakte. Maar in 1877 besloot
de gemeente dat het braakliggende ter
rein de ideale plaats was voor het al lang
geplande Beursgebouw. En zo kreeg het
gebied steeds meer de indeling die wij
nu nog kennen. Twee keer, in 1875 en in
1940, werd de Wirdumerpoortsbrug ver
vangen door een nieuw en breder exem
plaar. Meerdere malen werden de wegen
verbreed ten koste van het laatste overge
bleven groen en de breedte van de stads
gracht. In 1968 verving de oerlelijke Ami-
citiaflat het fraaie witte hotel. En op de
plaats van het prachtige groene decor van
de rijzige Mercuriusfontein kwam twintig
jaar later een slecht ogend winkelcentrum
Ontwerp van een nieuw zuidelijk stadsdeel in
1868. De stadsgracht krijgt een recht verloop,
de punt van de dwinger verdwijnt, kademu
ren vervangen groene glooiingen en molen
en molenaarshuis bevinden zich eveneens op
Bouwterrein D.
met een rommelig pleintje.
Asfalt
In 2000 ging de zoveelste reconstructie van
het gebied van start. Het laatste fragment
van Roodbaards parkaanleg met het monu
ment voor Waling Dijkstra moest plaats
maken voor een spraakmakende verkeers-
oplossing met veel asfalt. De stoombootka
de viel onder de slopershamer en werd ver
vangen door een replica van beton afgedekt
met een halfsteens muur om een suggestie
van echtheid te geven.
Protesten hebben er niet toe kunnen
bijdragen de verdere degradatie van dit
stadsdeel te voorkomen. Het nieuwe bus
station staat er inmiddels, de verbouw
van de Frieslandbank achter de Beurs is
in volle gang...
De reconstructies van de historische situatie
werden vervaardigd door de schrijver. Evenals
de gegevens voor dit artikel zijn ze ontleend
aan een nog te verschijnen studie over de Wir-
dumerpoort.