21
De Leeuwarder Strafgevangenis aan het Blokhuisplein, 1884
nen lappen of ziekenwachten. Jut kreeg
daarnaast zijn eten niet door een luikje,
maar maakte gebruik van een kantine. In
1877 mocht hij een maand geen gebruik
maken van deze voorziening omdat hij
zich schuldig had gemaakt aan 'knoeijerij
met kantine-artikelen'.
Jut gedroeg zich verder 'redelijk', zoals
blijkt uit het rapport over 'controle op de
belooningen, den physieken en morelen
toestand en de opgelegde straffen van de
gevangenen'. In het eerste jaar van zijn
gevangenschap maakte hij ruzie met een
medegevangene, Lammert Teyes Dalstra,
die net als Jut zelf tot levenslang was
veroordeeld wegens een dubbele moord.
'Onder het uiten van lage uitdrukkingen'
had Jut gedreigd Dalstra te slaan, maar
door tussenkomst van een bewaarder kon
dit voorkomen worden. Zes dagen cachot
met om de dag water en brood was zijn
straf. Naast de scheldpartij en de knoeie
rij met kantine-artikelen werd hij betrapt
op bezit van 'verboden stalen pennen, cor
respondentie en schrijfpapier'. Blijkbaar
mocht Jut als gevangene in de eerste
klasse geen post ontvangen en ook geen
brieven schrijven.
Levenslange gevangenisstraf beteken
de voor Jut slechts twee jaar zitten. In
1878, op zesentwintigjarige leeftijd, stierf
hij aan longtering. Christina zat haar
gevangenisstraf uit, hertrouwde en werd
voor de tweede keer weduwe. Ze kwam in
het armenhuis terecht en stierf in 1926.
Hun dochter bracht de eerste zestien jaar
van haar leven door in een weeshuis. Ze
nam een andere naam aan en emigreerde
naar Amerika. Jut had de moord volgens
eigen zeggen gepleegd zodat zijn kind wet
tig geboren kon worden. Op deze manier
wilde hij zijn dochter schande besparen.
Schande was echter juist hetgeen hij haar
bracht.
A. Haitsma was vele jaren een beketide ver
schijning op de Leeuwarder kermis met zijn
Kop van Jut. (Uit: Beeld van een stad, deel 1)
De Kop van Jut
Juts straf was echter met zijn dood niet
voorbij, zijn vervloekte naam leefde voort
in de kermisattractie. Een slimme kermis
exploitant ontwierp een nieuwe slagma
chine of doopte de bestaande om in de Kop
van Jut. Daarvóór kon de kermisbezoeker
zich met een hamer uitleven op Lukas of
een zwarte houten pop een oorvijg verko
pen. Het idee voor de Kop van Jut was
waarschijnlijk ontstaan toen bekend werd
dat het hoofd van Jut op sterk water werd
bewaard in het academisch ziekenhuis in
Groningen. Lichamen van criminelen wer
den in die tijd altijd ter beschikking gesteld
van de wetenschap. De kermisexploitant
voelde de nationale woede ten opzichte
van de moordenaar en de afschaffing van
de doodstraf feilloos aan. Met iedere slag
van de hamer vloog Juts hoofd de lucht in.
Jut kreeg daarmee op symbolische wijze
de straf die hij van justitie niet had gekre
gen: de doodstraf.
