Leeuwarder 'photographistes' rond 1900 25 Dineke Dam In het Historisch Centrum Leeuwarden is momenteel een tentoonstelling te zien van werk van vijf vrouwelijke fotografen, die rond de vorige eeuwwisseling in Leeuwarden werkzaam waren. Het optreden van vrouwen was in die tijd in tal van beroepen niet vanzelfsprekend. Des te opmerkelijker is de aanwezigheid van deze, zich aanvankelijk 'photographiste' noemende dames. Al vrij snel na de uitvinding van de fotogra fie in 1839 kan de Leeuwarder bevolking op de kermis en via reizende portrettisten kennis maken met deze nieuwigheid. De eerste Leeuwarder die van de fotografie zijn beroep maakt is Martinus Antonius Nagtheim. Hij koopt in 1856 een atelier ruimte in de Bagijnestraat. Zo'n tien jaar later opent Gerharda Henrietta Mat- thijssen haar 'atelier de photographie pour dames'. Gerharda Matthijssen komt vanuit de schilderkunst tot de fotografie. Van wie zij het vak leerde weten wij niet. Dat ligt anders bij de andere dames, van wie men kan aannemen dat zij de kunst hebben afgezien van naaste (mannelijke) familieleden, waarop zij zelfstandig een zaak openden of (na de dood van echtge noot of broer) het bedrijf voortzetten. Het is niet al te gewaagd om te ver onderstellen, dat de fotografen de meeste omzet behaalden in de portretfotografie. Van mevrouw Lomans en mejuffrouw Slaterus bezit het Historische Centrum slechts portretfoto's en bij de meeste ove rige dames vormen de portretten even eens een belangrijke afdeling. Mejuffrouw Matthijssen is ook werkzaam op een bre der terrein en verwerft zich bekendheid met haar panoramafoto's en opnamen van belangrijke tentoonstellingen. Aaltje de Jong werkt als een soort persfotograaf: zij gebruikt bezoeken van koninklijke hoog heden voor het razendsnel vervaardigen van afbeeldingen, die de belangrijke gast 's avonds aan het diner worden aangebo den, hetgeen in de krant niet onvermeld blijft. Deze publiciteit is gunstig voor de ondernemende fotografe, die met de ver koop van afdrukken ongetwijfeld goede Een fotografietent op de Leeuwarder kermis, eh zaken doet. Van C. Madiol-Ganzinga tenslotte zijn vrijwel alleen topografische afbeeldingen aanwezig. Ook maakt zij opnamen van historische gebeurtenis sen, als de onthulling van het standbeeld van Us Heit door koningin Wilhelmina in 1906. 19de eeuw Gerharda Henrietta Matthijssen Op 19 oktober 1830 komt in Leeuwarden Gerharda Henrietta Mattijssen ter wereld (die later steeds Matthijssen zal schrij ven). Zij is een van de acht kinderen van de tekenaar en portretschilder Jan Hen drik Matthijssen. Ook Gerharda wijdt zich aan de schone kunsten, aanvanke-

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2002 | | pagina 27