Opstand van de jeugd
11
Dirk Swierstra
In de jaren vijftig zette de jeugd zich af tegen de gevestigde orde. Dat begon in
Leeuwarden niet -zoals vaak wordt aangenomen- in 1954 met rellen op de Nieu-
westad naar aanleiding van de film van Bill Haley, Rock around the Clock. Nee,
het waren drieduizend jonge schoolkinderen die in 1952 het gezag op de proef
stelden.
De Bond van Marktkooplieden organi
seerde, tegen een lage entreeprijs, op
woensdag 3 december 1952 een Sin
terklaasfeest in de benedenzaal van de
Beurs aan de Wirdumerdijk. Het feest zou
worden opgeluisterd met een poppenkast,
een buikspreker, en natuurlijk een bezoek
van Sinterklaas en zijn zwarte Pieten en
vanzelfsprekend konden de kinderen op
een traktatie rekenen. Met vooruitziende
blik hadden de organisatoren het meubi
lair uit de Beurs verwijderd.
Het Sinterklaasfeest liep anders dan de
organisatoren hadden kunnen vermoe
den. Toen de deuren van de Beurs open
gingen, stroomden ongeveer drieduizend
nog jonge kinderen, de meesten zonder
begeleiding, naar binnen. De poppen
kast en de buikspreker wisten de aan
dacht van een klein deel van het jeugdige
publiek nog wel vast te houden, maar het
grootste deel had zich kennelijk voorgeno
men de net gerestaureerde beurszaal te
slopen. Binnen de kortste keren hadden
de marktkooplieden het jonge volkje niet
meer in de hand. De lieve jeugd van toen
(waarschijnlijk de opa's en oma's van nu)
klom op de vensterbanken en de schotten
tussen de handelarenboxen. De toenma
lige marktmeester Groendijk zag de wan
orde van kwaad tot erger worden. Wer
den op de ene plaats honderden kinderen
verjaagd, op een andere plaats doken ze
weer op waar ze hetzelfde kattenkwaad
opnieuw uithaalden. Toen de markt
koopman Gerrit Visser en twee van zijn
collega's in een hoek van de zaal de aan
wezige kinderen tracteerden op appels,
ontstonden er wilde tonelen. Een horde
ongedisci-plineerde kinderen belegerde de
drie kooplui. De al bestaande verwarring
steeg ten top toen de kinderen de kisten
IwJer Itlnd naaf
het
St. Nrcolassfeeit
met appels veroverden en met de appels
begonnen te voetballen en te gooien. In
het tumult ging de poppenkast tegen de
grond, en de buikspreker zag een verder
optreden ook niet meer zitten.
Acht agenten versus
drieduizend kinderen
Twee agenten liepen het gebouw in om
orde op zaken te stellen, maar toen ze de
puinhoop binnen in ogenschouw namen,
stonden ze snel weer buiten. Met deze
krioelende massa was niets te beginnen.
Ze pikten een derde agent op, raapten
alle moed bijeen en gingen weer naar bin
nen. De zwoegende en zwetende agenten
probeerden de kinderen in het gareel te
krijgen. Maar dat mislukte want de lie
verdjes kropen gewoon onder en tussen de
agenten door.
Toen was er een briljante geest die
dacht dat hij de meute wel onder controle
kon krijgen door taaipoppen uit te delen,
maar ook deze goede man werd tegen de
vlakte gewerkt. Hij werd door honderden
ukkepukjes omver gelopen, met taaipop
pen en al. Enkele kinderen liepen, om
maar zo snel als mogelijk was bij de vol
gende 'attractie' te zijn over hem heen
alsof hij deel uitmaakte van de vloerbe
dekking. De aanwezige politieagenten
kregen tenslotte versterking onder aan
voering van de adjudant Slots. Acht agen
ten namen de strijd op tegen drieduizend
losgeslagen jongetjes en meisjes. De strijd
verliep chaotisch. Eén van de agenten
antwoordde een gearriveerde journalist
'Het zijn tenslotte kinderen'. Een andere
agent begon in het gewoel taaipoppen uit
te delen, terwijl zijn collega's pogingen in
het werk stelden om de chaos in de grote
zaal te beteugelen. Behalve dat er toen al
vijfhonderd kilo appels was uitgedeeld,
waren er ook al enorme aantallen taai
poppen uitgedeeld.
Warm onthaal voor de Sint
Op het hoogtepunt van de wanorde
schreed Sinterklaas met zijn zwarte Pie
ten de Beurs binnen. De nieuwe bezoe
kers werden meteen verwelkomd met een
hagelbui van appels. De waardigheid van
de Sint liep een flinke deuk op toen hij en
zijn knechten door de kinderen als speel
ballen door de zaal werden getrokken.
Omdat de zwoegende agenten er niet
in slaagden een einde te maken aan de
wilde tonelen, werd besloten de zaal te
ontruimen. Dat was echter gemakke
lijker gezegd dan gedaan, het kostte de
politie de grootste moeite de kinderen
naar buiten te werken. Na ontruiming
bleven honderden appels en taaipoppen,
tientallen mutsen, sjaals, en een schoen
als stille getuigen op het slagveld achter.
Toen de uitgeputte agenten uiteindelijk
het gebouw leeg hadden en de deuren wil
den sluiten, vonden zij nog een jongetje.
Hij was achter een geopende deur bijna
platgedrukt en zat daar al een half uur
vast met zijn jas klem tussen een van de
bronzen deuren.
Het is niet bekend of de Bond van
Markthandelaren ooit nog een Sinter
klaasfeest heeft georganiseerd.
Leovoc^ la. It
