17 Een éénpansmaaltijd op het Wilhelminaplein als afsluiting van een bijeenkomst van de Arbeids dienst, april 1943. In de rechter bovenhoek nog net zichtbaar een gedeelte van het Gerzon-pand huis maar naar een plek ten noord-oosten van Leeuwarden waar een brede sloot uit mondde in de Dokkumer Ee. Daar zijn de kaartenbakken gedumpt en zat het kar wei er op! Toen van hun middagpauze terugge keerde ambtenaren de kaartenbakken misten, werd er alarm geslagen. Het ver haal dat Spijkstra en de bewakers te goe der trouw vertelden werd door de leiding en het weeshuis snel doorgeprikt. Biele en Grundman verschenen ten tonele en Spijkstra en de politiemannen werden gearresteerd evenals de vader van Post- ma, want zoonlief, al gauw gebrandmerkt als de handlanger, was en bleef vertrok ken. Verder moesten alle ambtenaren van gebouw Gerzon en de Willemskade zich in het weeshuis melden voor verhoor. Ook die geschorste ambtenaar Vellenga, die thuis gesommeerd werd door een politieman die direct weer vertrok, zich te melden in het weeshuis. Aafke, die persé meewilde, en ik zijn op de fiets gestapt om onderweg de keus te maken: melden, maar met welk risico of onderduiken, maar waar en voor hoe lang? Die tocht en dat gesprek werden onderbro ken op de hoek Peperstraat-Wirdumerdijk. Daar sprong een collega vlak voor ons van de fiets en schreeuwde 'se hewwe de hele bliksemse boel bij Gerzon stoalen en nou mutte wij ons allemaal melde op het wees huis.' Wij reden verder en als in een droom beklom ik voor de vierde maal in die gek ke juniweek de trappen van het weeshuis. De grote bazen Biele en Grundman zagen het alibi om mij heen hangen en hielden ons tegen. Der ferdammte Postma kreeg overal de schuld van. Herr Vellenga was onschuldig, was nu vrij man en kon met zijn bruid snel verdwijnen; er werd hun een goed huwelijk toegewenst. Dat huwe lijk werd op 7 juli voltrokken. Maar op 6 en 7 juli moesten alle mannen geboren in de jaren 1918 tot 1925 zich in een herme tisch afgesloten en van soldaten vergeven Leeuwarden melden in Zalen Schaaf. Velen kwamen niet en van hen die wel kwamen bleven er 'slechts' 85 over die op 9 juli naar Hamburg vertrokken. Toen voor hen de eerste verlofperiode aanbrak, heb ik een aantal kunnen helpen hier te blijven, maar dat vergoedt niet alles. Toch staat vast dat die opstopper voor de Duitsers hard aankwam en het psy chologisch effect groot was. Het stroom pje 'Arbeitseinsatz-gangers' werd steeds kleiner. Op 6 september 1943 vertrokken twee mannen en was het filiaal Gerzon gesloten. In de Krijn van den Helmschool, nu De Vrijheid, is een portret van Krijn van den Helm aangebracht (Foto: Collectie Verzetsmuseum Friesland) Gedenksteen voor 'se' Nu zit de Hema op deze plaats. Misschien zou een gedenksteen in de achtermuur een passende herinnering zijn aan een grote verzetsdaad. Lees maar mee 'overval ille galen op arbeidsbureau 25 juni 1943. Se hewwe de hele bliksemse boel bij Gerzon stoalen.' Se! Dat waren Krijn van den Helm en de broers Van der Linde. Maar zeker ook Geale Postma, die zwaar verbonden en omzwachteld in een ziekenauto Fries land uitgebracht is. Later is hij voor ille gaal werk onder de naam Jan Vrijland in het Gooi gepakt, in kamp Amersfoort opgesloten, daaruit ontvlucht en eind 1944 in Limburg waar hij verzetswerk deed, bevrijd. Spijkstra is goed uit het con centratiekamp gekomen waar hij tot het eind van de oorlog vastzat. Hij en Postma, zijn enkele jaren geleden overleden. Eelke Ronner, onze contactman is in 2001 over leden. Van ons groepje schrijftafel-sabo teurs leven nog enkele oud-collega's die, evenals ik, op leeftijd zijn. Maar we leven wel met die door de bezettingstijd getekende herinneringen, waaronder een prominente plaats voor de kraak op het arbeidsbureau in 1943, nu zestig jaar geleden.

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2003 | | pagina 20