Twee bergbezinkbassins en nog wat
22
Thom Zomerschoe Het komt niet vaak voor dat binnen de grachten rond de binnenstad maar liefst
twee forse putten van zo'n vijf meter diep worden gegraven. Dit was nodig om, in
geval van extreem grote regenval, door middel van zogenaamde bergbezinkbassins
de waterhuishouding van de binnenstad in stand te houden. De verwachting was
dat op beide gekozen lokaties tijdens het graven niet veel interessants te vinden
zou zijn en daar ging men met de gekozen werkwijze dan ook vanuit. Niettemin
leek het de Dienst Monumenten van de gemeente en de werkgroep stadsarcheolo
gie van Aed Levwerd zinvol te vragen een oogje in het zeil te houden Voor het geval
dat' of 'je weet maar nooit'.
Wissesdwinger
De eerste lokatie waar gegraven werd
lag tussen de Groeneweg en de voorma
lige garnizoens-infïrmerie, op het terrein
van de vroegere Wissesdwinger. Het uit
graven van de bouwput ging min of meer
laag voor laag. Ongeveer op halve diepte
tekende zich een bijzonder verloop en
afwijkende samenstelling van de aardla
gen af. Bij nadere beschouwing en zorgvul
dige bestudering van de oude kaarten met
bijbehorende literatuur konden wij vast
stellen dat het hier ging om een gedeelte
van de tweede stadsgracht, gegraven tus
sen 1481 en 1494. De eerste stadsgracht
liep o.a over het Schoenmakersperk en
de Nieuweburen, waarvan het noordelijk
gedeelte nu Groeneweg heet. De tweede
lag iets noordelijker. Het gedeelte dat in
zicht kwam was de bocht van de noorde
lijke wal, waarbij duidelijk de walkant en
sporen van het op de wal gelegen, in het
midden ingeklonken, pad te onderschei
den viel. Genoemde bocht van de gracht is
zowel op de kaart van Van Deventer (onge
veer 1560) als op de kaart uit 1573 uit de
Austin-collectie terug te vinden. Behou
dens de resten van een tweetal waterput
ten, wat verspreid liggende potscherven
en dierlijk botmateriaal werd verder niets
bijzonders aangetroffen. Van deze gracht is
vlak voor de demping een aquarel gemaakt
door Bonga, iets ten oosten van de hierbo
ven aangegeven lokatie.
Blokhuisplein
Het tweede bassin werd gegraven bij het
Blokhuisplein, rechts van de toegangsweg
naar het Huis van Bewaring, op de plek
van het parkeerterrein. Geophysisch voor
onderzoek in de vorm van radar-sondering
had uitgewezen dat zich ter plekke welis
waar funderingsresten en bodemversto
ringen moesten bevinden, maar het leek
erop dat dit archeologisch gezien minder
interessant materiaal zou opleveren. Toch
kon verwacht worden dat men hier fun
deringsresten van het in 1841 gestichte
Stads Burger Ziekenhuis, ook wel het 'Bur-
De Noordergracht ter hoogte van de Vijzelstraat, rond 1850 getekend door S. Bonga. De gracht
werd in 1859 gedempt