12
De uitgehongerde bevolking wordt
vervolgens zwaar door de pest getroffen.
In 1638 vertrekt Sophia naar haar andere
graafschap, Spiegelberg, Ook vertoeft ze
een tijdlang aan het Deense hof, onder
andere om de erfenis van haar moeder te
regelen. Maar ze keert wel terug in Diez,
hoewel haar gezondheid zwaar te lijden
heeft onder de barre omstandigheden.
De gewenste bruid
Naast het bestuur van Diez is er nog één
grote taak voor Sophia weggelegd: het
uithuwelijken van haar zonen. De oudste,
Hendrik, zal moeten trouwen met haar
petekind, Louise Henriette, de oudste
dochter van Frederik Hendrik en Amalia
van Solms. Louise is nog maar tien jaar
oud. Hendrik gaat met het voornemen
akkoord en bespreekt met zijn adviseurs
welke strategie hij het beste kan vol
gen om de gewenste bruid te verwerven.
Een rechtstreeks aanzoek lijkt hem in
dit stadium te voorbarig. Het is ook niet
zo tactvol om Frederik Hendrik tijdens
een veldtocht te benaderen, bericht hij
aan zijn moeder. Het is dezelfde aanpak
die Willem later jaren achter elkaar zal
volgen, na de dood van zijn broer en
moeder: het juiste moment afwachten,
vriendschappelijke gevoelens kweken bij
de Oranjes en pas toestemming vragen
als de tijd eindelijk rijp is.
Frederik Hendrik is wel genegen om
Louise aan Hendrik uit te huwelijken.
Maar hij is in de jaren na 1640 vaak
ziekelijk en zijn gemalin Amalia van
Solms neemt steeds vaker de teugels
in handen. In 1641 trouwt Willem II in
Londen met Maria Stuart, het dochtertje
van koning Karei I. Vanaf dat moment
stijgt het huis Oranje-Nassau nog meer
in aanzien en vindt met name Amalia
dat Louise een betere partij verdient dan
een eenvoudige graaf van Nassau-Dietz.
Het verhaal gaat dat Amalia persoonlijk
het huwelijkscontract tussen Hendrik en
Louise heeft vernietigd.
1640 is een pikzwart jaar voor Sophia.
Haar beide zonen ondernemen bij het
beleg voor Hulst een drieste actie tegen
de Spanjaarden om hun moed te bewijzen.
Hendrik wordt levensgevaarlijk verwond
door een kogel in de onderrug. Hij is nog
in staat om eigenhandig aan zijn moeder
Sophia Hedwig met drie van haar kinderen,
afgebeeld als Caritas. Haar blote borst en de
schaal met fruit symboliseren de gulle schenker
te schrijven. Even lijkt er kans op herstel
te bestaan, maar op 12 juli overlijdt hij
in Sint Anna, in de aanwezigheid van
Willem die zijn moeder voortdurend
schriftelijk op de hoogte heeft gehou
den. Onmiddellijk na het overlijden van
Hendrik schrijft Willem een ontroerend
briefje aan Sophia. Hij probeert haar
te troosten in de zekerheid dat Hen
drik als een waar Christen gestorven is.
Hendrik maakte zich er in zijn laatste
ogenblikken nog druk om dat hij zijn moe
der zo lang niet gezien had. Willem weet
hoeveel zijn moeder van haar oudste hield
en hij probeert haar ervan te verzekeren
dat zijn liefde voor haar even groot is.
Tijd om te rouwen krijgen Sophia en
Willem niet. Ze beseffen beiden dat de
dood van Hendrik een uitgelezen kans
biedt aan Frederik Hendrik om het stad
houderschap over de Noordelijke gewes
ten te veroveren. Wat hem in 1632 na de
dood van graaf Ernst niet gelukt is, lijkt
nu binnen handbereik. Het zou het mooi
ste zijn wanneer Willem vrijwillig afstand
zou doen van de stadhouderschappen van
Friesland, Groningen en Drenthe, vindt
Frederik Hendrik. Ter compensatie krijgt
hij ondermeer een hoge militaire functie
aangeboden. Sophia ondersteunt op alle
mogelijke manieren de kandidatuur van
haar laatste zoon, onder andere door een
aanbevelingsbrief te schrijven aan de
Staten van Groningen. Is Willem niet
verplicht om in de voetsporen te treden
van zijn vader en broer, die beiden zijn
gesneuveld in dienst van het vaderland?
Getrouwen van Willem gaan aan het
werk om de afgevaardigden in de Staten
van Groningen en Friesland te bewerken.
Frederik Hendrik laat zijn aanhangers in
die gewesten hetzelfde doen.
De Staten van Friesland benoemen
Willem tot stadhouder voor een delegatie
van de Staten-Generaal gearriveerd is
om de zaak van Frederik Hendrik door
te drukken. Die wordt weliswaar stad
houder van Drenthe en Groningen, maar
is woedend dat hij niet volledig zijn zin
heeft gekregen. In de jaren daarna wordt
Willem stelselmatig vernederd. Zo wordt
het regiment van Ernst en Hendrik aan
een broer van Amalia gegeven en moet
Willem genoegen nemen met de lage post
van ritmeester. De jonge graaf stort in.
Hij durft niet eens zitting te nemen in de
Raad van State. Tijdens zijn ziekte ver
zamelt Sophia haar laatste krachten voor
een reis naar Den Haag om de zaak van
haar zoon te bepleiten. De Oranjes blijven
zich echter onverzoenlijk opstellen.
Als Willem enigszins hersteld is, pro
beert hij door het doen van concessies
Frederik Hendrik vriendelijker te stem
men. Zo ontslaat hij enkele trouwe aan
hangers als zijn hofmeester en secretaris.
Willem II mag hem als Fries stadhouder
opvolgen mocht hijzelf geen nakome
lingen krijgen. Het lukt hem Frederik
Hendrik weer wat te paaien. Sophia en
Willem realiseren zich dat ondanks alles
een nauwe verbintenis met de Oranje-Nas-
saus toch de beste vooruitzichten voor de
toekomst biedt. Willem moet zijn moeder
zweren om met Louise of desnoods haar
jongere zusje Albertine Agnes te trouwen.
Het testament van Maurits is immers nog
altijd geldig. Als de lichamelijk niet zo
sterke Willem II kinderloos sterft, maakt
Willem door een huwelijk met de oudste
Oranje-prinses toch de beste kansen op de
titels en functies van de Oranjes en hun
rijke bezittingen!
