12 Noorderbegraafplaats. Een koude dag in november 1951. Zoon Marten spreekt aan het graf van zijn vader, 2e van rechts ds. Wagenaar Collectie K. Siccama Munsterschool werden ingekwartierd ten einde de 'Bezugscheine' bij levering af te tekenen. De vervoerders van zand, grind en andere materialen werden veelal kon- tant betaald. Hiervoor stonden kruiwa gens vol zilvergeld -er heerste schaarste aan bankbilletten- in de garage gepar keerd. Zo denderde de economische voor spoed letterlijk langs en door Huize Tida Kira (Nooitgedacht in het Maleis). Met het leveren van benzine onder toezicht van de bezetter leverde Marten zich ook uit aan de ongeschreven regels die daarbij hoor den. Het leveren van benzine aan auto's die op de één of andere wijze bij mensen van het verzet behoorden stond haaks op deze richtlijnen. Of hij ooit heeft geleverd ligt in 'Nacht und Nebel' verborgen, maar de beschuldiging -door wie? een concur rent? een jaloerse buurman? een naijve rige werknemer?- resulteert in een rechts zaak. In 1942 wordt hij schuldig bevonden en veroordeeld tot een gevangenisstraf van 1,5 jaar, door te brengen in de gevan genis van Bochum, Duitsland, wegens het plegen van een economisch delict. Het regiem is er hard en rechtenloos en hij is ingezetene van een land onder vijandelijk vuur. Hij ondergaat de geallieerde Ruhr- bombardementen die duren van maart tot eind juni 1943, waarbij de binnensteden van Keulen, Essen, Dortmund, Duisburg, Wuppertal en... Bochum worden verwoest. Hij overleeft. Toen hij midden juni 1943 broodmager uit de verschrikkingen terug keerde was hij een gebroken man. Een toestand waarvan hij niet zou herstellen. Een fatale sigaret De jaren van voorspoed leken voorbij, hoewel hij er alles aan deed de regie van het leven weer in handen te krijgen. Kort hierna treft hem een infarct, een attaque zoals men dat toen noemde, dat hem ern stig verlamt. Ook hier neemt hij geen genoegen mee en begint een intensief trainingsprogamma waarvan ik mij de zelfgemaakte apparaten herinner, zoals fïetsbinnenbanden aan het plafond gespij kerd en spanners aan het bed. Een na de oorlog verstrekte schade vergoeding van 20.000 gulden geeft weer moed voor een nieuwe uitdaging. Hij begint er een, zoals later zal blijken, heil loze onderneming mee; het verstrekken van leningen aan middenstanders. Van dit uitgeleende geld komt nauwelijks iets terug. Van bankzaken moet je verstand hebben. Met het restant begint hij zijn volgende en laatste krachtsinspanning; de import en montage van (imitatie) par ketvloeren, onder de naam Liberty. Bin nen korte tijd heeft hij orders in porte feuille van bedrijven en particulieren uit het gehele land. De voorspoed van ver zendhuis Mercurius lijkt te verbleken bij deze onderneming met 35 man personeel, die onder de dagelijkse leiding staan van zijn 20-jarige jongste zoon Marten. Hij heeft geleerd van zijn bankexperiment; zijn vloerenleggers innen na voltooiing van een klus kontant het geld. De expan sie gaat snel, te snel blijkt in 1949 als bij het lijmen en spijkeren van een vloer in een receptie te Oss een timmerman een shagje draait en met het ontsteken van de sigaret het gehele hotel in de as legt. Aan het verzekeren van een calamiteit als deze heeft hij in de hectiek van het zaken doen niet gedacht. Dit wordt het failliet van Liberty. Het kost hem zijn laatste krachten. Een hartstilstand maakt in november 1951 een einde aan zijn leven, hij laat niets na. Een groot gemis Het wegvallen van deze dominante Pater Familias heeft op zijn zes kinderen een verpletterende indruk gemaakt en is van blijvende invloed geweest op de onderlinge relaties. Zij, mijn moeder, ooms en tantes, hebben hun gehele leven bij elkaar gezocht hetgeen door zijn 'vertrek' verdwenen was. 'Hij bleef iemand op wie werd gewacht'. Mijn zachtmoedige oma diende nog jaren als centrum bij verjaardagen en alle ande re gelegenheden. Er werd niet over hem gesproken. De eenheid werd krampachtig benadrukt door het ontkennen van ver schillen. De spanning was vaak voelbaar. Zij bleven ontheemden in hun ouderlijk huis. Ik was tien jaar toen mijn opa stierf. Zijn geschiedenis ervoer ik met de jaren. De betekenis van dit merkwaardige leven werd me veel later duidelijk. Met boven staande heb ik hem, althans voor mijzelf, het forum gegeven dat hij verdient. Met dank aan, Truus den Boer-Bouma en Mar ten Bouma Jr.

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2005 | | pagina 14