3
kruidenier Platte op het hoekje van het
Oldegalileeën en het Pieterseliewaltje,
die aan de hofjebewoners trouwe klanten
had, niet alleen te maken kreeg met zijn
'debiteuren-administratie', want een veel
gehoorde boodschap was daar 'skrief ut
maar even op', maar daarnaast was het
knippen en plakken van alle distributie
bonnen tot de dagelijkse bezigheden gaan
behoren. Ook mijn broers en zussen, de
meeste werkzaam in de kruideniersbran
che kregen met dit euvel te maken, wat
hun werk er bepaald niet gemakkelijker
op maakte. Maar dit waren echter mense
lijkerwijs nog te verdragen zaken.
In augustus 1942 kwam het Mariahof
in een veel ingrijpender oorlogssituatie te
verkeren, toen in de nacht van donderdag
9 op vrijdag 10 augustus 1942 er brand
bommen vielen op het Pieterseliewaltje
en het Panwerk, vlak achter het Hoofd
gebouw van het Mariahof. Wij, mijn moe
der, zusje en ik, waren net uit logeren bij
familie in Apeldoorn, maar mijn oudste
zus Rika en broer Dirk waren wel thuis.
Terwijl de bomscherven dwars door het
huis waren gegaan, vlak boven hun bed
den in de muur waren geslagen en op hun
weg flinke ravage hadden veroorzaakt,
kwamen zij er gelukkig ongeschonden
vanaf. Wel vluchtten zij in grote angst en
paniek en in het pikkedonker op een fiets
zonder licht naar vrienden aan de Lek-
kumerweg. Misschien heeft de beschut
ting van het transformatiehuisje hen nog
voor meer onheil bespaard. Op het Pan
werk kwam daarbij een jong echtpaar om
het leven en een drietal zwaar gewonden
overleed later nog. Er werd van uitge
gaan dat de (Engelse) bommen eigenlijk
bedoeld waren voor het vliegveld, maar
het doel hadden gemist, alhoewel later
met stelligheid is beweerd dat het Duitse
bommen zouden zijn geweest. Toen de
vakantiegangers door broer en zus bij het
station werden afgehaald was hun eerste
vraag of zij nog wat geld hadden overge
houden, omdat er thuis het een en ander
kapot was.
Stalingraaad!
Maar intussen werden de teugels door
de bezetters strakker aangehaald. Poli
tieke partijen werden verboden, behalve
de NSB van Mussert en ook de vakbewe
ging moest tenslotte plaats maken voor
het Arbeidsfront. In het algemeen was er
geen ruimte meer voor het verenigingsle
ven en vooral op het gebied van cultuur
werd flink ingeleverd. Culturele vereni
gingen dienden zich aan te sluiten bij de
Het Panbakkerspoortje Collectie Faber
Het hoofgebouw aan het Mariahof
Collectie Faber
Kultuurkamer om nog actief te mogen
zijn. Weigerde men dat te doen, dan zat
er niks anders op dan de activiteiten te
staken En dat was b.v. ook het geval met
'onze' muziekvereniging Klein maar Dap
per waar we met vijf man van ons gezin
lid van waren geweest. Geen repetities
meer, geen optochten, geen aubades meer
voor de burgemeester of Commissaris
der Koningin. De plaats op de culturele
agenda werd gaandeweg ingenomen door
het culturele instituut van de nieuwe orde
Vreugde en Arbeid naar het voorbeeld van
het Duitse Kraft durch Freude. Toen nog
niet zo bewust van de intense betekenis
van dit alles mocht ik met een vriendje en
zijn moeder mee naar een uitvoering in
de Harmonie. Het bleek een muziekavond
van de samenwerkende cultuurclubs
hiervoor genoemd en de zaal zat dan ook
redelijk vol met Duitse militairen, waarbij
het mij opviel dat de militairen gingen zit
ten en hun koppels over de stoelleuning
hingen. Het werd een voornamelijk Duits
programma met een groot orkest van de
Wehrmacht op het toneel. Maar voordat
de muziek begon te spelen kwam er een
dame in chic naar voren voor een ope
ningswoord dat voornamelijk bestond uit
een dramatische kreet 'Stalingraaaaad'
waarmee ze de treurnis wilde verwoor
den van haar verdriet over de Duitse
nederlaag aan het oostelijke front, waar
bij 90.000 Duitse soldaten krijgsgevan
gen werden gemaakt, waarmee de offen
sieve kracht van het Duitse leger op het
oostfront was gebroken en een keerpunt
betekende in de Tweede Wereldoorlog.
Met het idee dat ik die avond daar eigen
lijk niet had moeten zijn deed ik een niet
al te uitbundig verslag aan mijn moeder.
Mijn broer Dirk was intussen gevor
derd zich te melden voor de Fahrschule
in Schalkhaar bij Deventer, zoals zoveel
mannen waren gevorderd in het kader
van de Arbeitseinsatz zich te melden om
voor de Duitsers te gaan werken, zowel
in Nederland, als ook in Duitsland. Dirk
reisde derhalve af naar Deventer en
stuurde een ansichtkaart naar huis met
de mededeling "ben goed aangekomen'
maar dook daarna onder. En dat had
weer diverse bezoeken van de Leeuwarder
politie en soms ook de Feldgendarmerie
van de Duitsers tot gevolg. Meestal waren
dit nachtelijke bezoeken, en men was niet
