Miedema's kleine oorlog
21
Gerk Koopmans In de stroom van aanwinsten die archieven en musea jaarlijks aangeboden krij
gen, zit geregeld een pareltje en, heel af en toe, een juweeltje.
Het oorlogsdagboek van Goffe Miedema dat het Historisch Centrum Leeuwarden,
evenals zijn bedrijfsarchief, in bewaring kreeg is een voorbeeld van een aanwinst
die er uit springt. Zo'n stuk schreeuwt om in de etalage gelegd te worden, met als
het even kan een flinke spot erop. Het Verzetsmuseum Friesland kreeg een paar
jaar geleden ook zo'n bijzondere aanwinst: tien dikke cahiers die door de tiener
To Hofstra, die tijdens de oorlog in Sneek woonde, waren volgeschreven en vooral
volgeplakt met allerhande knipsels en documenten.
Deze twee unieke dagboeken, die beide
over de Tweede Wereldoorlog gaan, heb
ben sinds enige tijd de plek die ze toe
komt: ze liggen integraal in de etalage die
internet heet en zijn daar voor iedereen
waar ook ter wereld in te zien, compleet,
24 uur per dag, zeven dagen per week.
Beide dagboeken zijn volledig en beslaan
de hele oorlogsperiode en ze zijn beide
met grote regelmaat bijgehouden en staan
beide bol van de kleine, curieuze gegevens
die nooit in de grote geschiedwerken wor
den vermeld.
Tot zover de overeenkomsten, verder
zijn er vooral grote verschillen tussen deze
twee oorlogsdagboeken, zowel wat betreft
de schrijvers en de oorspronkelijke vorm
en inhoud als de digitale overzetting.
Het bijhouden van een dagboek
Op 28 maart 1944 riep de Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
van de Nederlandse regering in Londen,
G. Bolkestein de Nederlandse bevolking
via Radio Oranje op om het dagelijks
leven tijdens de Tweede Wereldoorlog
vast te leggen, omdat geschiedenis
niet alleen geschreven kan worden op
grond van officiële bescheiden en archief
stukken. Wil het nageslacht ten volle besef
fen wat wij als volk in deze jaren hebben
doorstaan en zijn te boven gekomen, dan
hebben wij juist de eenvoudige stukken
nodig - een dagboek
Op woensdag 29 maart 1944, een dag na
deze uitzending, schreef Anne Frank in
haar dagboek:
'Lieve Kitty, gisterenavond sprak minister
Bolkesteyn aan de Oranjezender erover
dat er na de oorlog een inzameling van
dagboeken en brieven van deze oorlog zou
worden gehouden. Natuurlijk stormden ze
allemaal direct op mijn dagboek af.
het moet ongeveer 10 jaar na de oorlog al
grappig aandoen als men vertelt hoe wij
als Joden hier geleefd, gegeten en gespro
ken hebben.'
Anne Frank hield toen al bijna twee jaar
een dagboek bij dat als Het Achterhuis
wereldwijd verreweg het beroemdste
dagboek van de Tweede Wereldoorlog is
geworden. Ze was bepaald niet de enige
die zonder de oproep van minister Bol
kestein al bezig was met het bijhouden
van een dagboek, velen waren daar zelfs
al vanaf de eerste dag van de oorlog aan
begonnen.
Het consequent bijhouden van een dag
boek vereist een behoorlijke discipline.
Meestal wordt met veel enthousiasme
begonnen, maar na zekere tijd zakt dat in,
het bijzondere wordt weer gewoon en niet
elke dag levert iets vermeldenswaardigs
op. Voor je het in de gaten hebt, is er eerst
een dag, dan een week en vervolgens een
maand overgeslagen en dat betekende
meestal het einde van het dagboek schrij
ven.
Ook Goffe Miedema loopt hier tegenaan:
'12 juni 1942 - Ja, wat moet ik schrijven
Goffe Miedema (1911-2000), gefotografeerd
rond 1937 Collectie familie Miedema
LA, it
