De Gemeenteraad van 1946
Leova.'c^LA.It
1
Jakob Vellenga
In 1939 hadden de burgers van Leeuwarden 29 raadsleden gekozen. Deze raad bleef
korte tijd functioneren, want op 22 augustus 1941 werd de gemeenteraad door de
Duitse bezetter afgeschaft. De wethouders bleven nog een tijdlang zitten. De libe
rale burgemeester Van Beijma werd naderhand vervangen door de NSB-burge-
meester Schönhardt. Hij bleef burgemeester tot het einde van de oorlog. Toen
Leeuwarden werd bevrijd werden maatregelen getroffen om de democratie te her
stellen.
In november 1945 kwam voor het eerst de
zogenaamde Noodraad bijeen. In deze
Noodraad zaten enkele raadsleden van
1939, mensen uit de weer of nieuw opge
richte politieke partijen, uit het verzet en
anderen. Het aantal raadsleden was toe
genomen tot 35 omdat in 1944 een deel
van Leeuwarderadeel bij Leeuwarden was
gekomen.
Op 15 april 1945 werd mr. Jacob Algera
benoemd tot waarnemend burgemeester.
Hij was in 1902 geboren in Wirdum en
van 1935 tot 1941 raadslid van Leeuwar
den geweest voor de Anti Revolutionaire
Partij. Algera werd in 1952 minister van
Verkeer en Waterstaat en onder zijn
ministerschap werd een begin gemaakt
met de Deltawerken. Hij overleed in 1966.
Algera werd in maart 1946 opgevolgd door
mr. A.A.M. van der Meulen (1901-1993),
lid van de Partij van de Arbeid.
Op 26 juli 1946 vonden raadsverkiezin
gen plaats en op 4 september werd de eer
ste naoorlogse democratisch gekozen
gemeenteraad geïnstalleerd onder presi
dium van Van der Meulen. Dat is nu 60
jaar geleden! Voordat ik verder ga met
iets over enkele leden en de partijen te
vertellen, moet ik eerst een herinnering
kwijt die mij tot de dag van vandaag is bij
gebleven.
Ballotage en dramatiek
In een stampvol zaaltje zou de groslijst
met namen van aspirant raadsleden voor
de PvdA worden besproken. Een zoge
naamde ballotage van personen en dan
met name over hun houding en/of hande
len in de bezettingsjaren. Op de eerste rij
zaten enkele leden van het verzet met de
dossiers op hun knieën. De meeste namen
passeerden snel; nu en dan trok iemand
zich (bij voorbaat beducht?) terug. Totdat
er een felle discussie ontstond rond een
persoon die na augustus 1941 als wethou
der (te) lang was blijven zitten. Volgens
deze ex-wethouder om verkeerde zaken te
keren en om goede dingen te doen. Vol
gens anderen (eerste rij!) was hij te mee
gaand en een slecht voorbeeld geweest.
De man met wie ik eigenlijk medelijden
kreeg, verloor. De volgende dag leverde hij
zijn bescheiden en een bedankbriefje in bij
de PvdA. De PvdA was niet de enige par
tij die landelijk, provinciaal en gemeente
lijk de kandidaten aan strenge ballotage
onderwierp. Het kon natuurlijk niet zo
zijn dat personen die de Duitsers hadden
gesteund na de oorlog het land gingen
besturen. Maar voor het eerst had ik ook
meegemaakt hoe fel en onbarmhartig het
Het College van B. W. van Leeuwarden op 1 september 1953. Van links naar rechts:
J. Tiekstra, wethouder; J.T. Vellenga, wethouder; mr. A.A.M. van der Meulen, burgemees
ter; J.K. Dijkstra, wethouder; mr. J. van der Schaaf, wethouder; T. Bakker, secretaris
