Lc ovarii*» 10 Van der Hem gaat in Den Haag wonen en daar maakt hij eind 1914 een aantal por tretten van Mata Hari (1876-1917), waar van er een hing in de hal van het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaas- jesintrum in de Grote Kerkstraat in Leeuwarden. Vanaf dit jaar begint hij met zijn politieke spotprenten in de pas opge richte Nieuwe Amsterdammer, een blad dat in 1920 ter ziele gaat. Nu wordt hij de vaste tekenaar van het weekblad De Haagse Post en maakt daarnaast affi ches, boekomslagen en illustraties in boe ken. In 1917-1918 woont en werkt de schil der in Volendam, waar hij noodgedwongen terecht is gekomen. In de magere oorlogs jaren krijgt hij gebrek aan woonruimte en vooral aan levensmiddelen. Hij wordt in Volendam door vrienden opgenomen en blijft daar tot het eind van de oorlog in zijn ruime atelier. In deze jaren komt er een wending in zijn werk als hij de por tretkunst centraal stelt. Zo schildert hij bijvoorbeeld markante portretten van Volendamse vissers. Eervolle opdrachten Na de oorlog woont Van der Hem in Sche- veningen in een huis met een atelier. Hij schildert nu vooral portretten en jachttaferelen, waarvoor hij veel waarde ring oogst. Nu breekt de periode aan van opdrachten. In 1922 wekt hij bewondering door het schilderij van het ministerie van Cort van der Linden, omdat hij zo'n moei lijke opgave tot een goed einde weet te brengen. De volgende opdracht is een jaar later het familieportret van koningin Wilhelmina, prins Hendrik en prinses Juliana ter gelegenheid van het rege ringsjubileum 1898-1923. Hij voltooit het schilderij in 1926. In opdracht van de Nederlandse rege ring schildert Van der Hem in 1937 de inzegening van het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernhard in de Grote Kerk in Den Haag. De stadhuizen van Bolsward en Leeuwarden bezitten een geschilderd portret van koningin Juliana van de hand van Piet van der Hem. Terug in Leeuwarden In de jaren dertig keert hij zich tegen de regering van Hitler in Duitsland. Zijn antinazistische spotprenten hebben voor op latere reizen: ook hij is de toeschouwer. Als hij in 1908 terug is in Amsterdam werkt hij zijn studies van Parijs uit. Ook gaat hij veel naar de Amsterdamse volks buurten om te tekenen met aandacht voor het dagelijks leven op straat. De Nieuw- markt, draaiorgels, straatmeiden en ruziemakende jongens, met dezelfde losse stijl als de tekeningen uit Parijs. In het voorjaar van 1909 heeft hij drie schilderij en op de, voor kunstliefhebbers belangrij ke, negentiende ledententoonstelling van Sint Lucas in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hier bleef je op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen. Enkele maan den later krijgt Van der Hem een een- manstentoonstelling in het gebouw van Sint Lucas aan het Rembrandtplein. De kritieken zijn mild voor de nieuwkomer, bij het publiek valt hij in de smaak en hij verkoopt twintig tekeningen. Mata Hari Tussen 1910 en 1914 maakt Van der Hem reizen naar Rome, waar hij in contact komt met de dichter Adema van Schelte- ma en de Friese kunstenaar Pier Pander, naar Parijs, Moskou en Madrid. Op ten toonstellingen krijgen zijn werken steeds betere kritieken en hij verkoopt goed. al een becommentariërend karakter. Van af 1935 is Van der Hem de vaste tekenaar van de Haagsche Courant. In 1941 stellen de Duitsers perscensuur in en stopt hij met spotprenten. Hij duikt onder in Leeuwarden. In het begin van de oorlog maakt hij een schilderstuk van de Oldehove met het bodeterrein en in 1944 portretteert hij de schilder Germ de Jong. In Den Haag gebruiken intussen de Duitsers zijn woning met atelier als gara ge. Na de oorlog moet Van der Hem het geheel weer toonbaar maken. Hij tekent niet langer politieke spotprenten, maar krijgt voldoende opdrachten om er ruim van te leven. Een van de mooiste naoor logse portretten is de portretstudie van de actrice Fie Carelsen (1890-1975). Dit doek, van 86 x 78 centimeter, is in het bezit van het Nederlands Theater Instituut. Piet van der Hem overlijdt maandag 24 april 1961 op 75-jarige leeftijd in Den Haag. Koningin Juliana (1909-2004) Foto: Fotobureau het Hoge Noorden Portret van Margaretha Geertruida Zelle alias Mata Hari, 1914

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2007 | | pagina 12