6 Op het portret van Maria Louise moet de gemeente iets langer wachten. Van der Kooi voltooit het in 1836, enkele maanden voor zijn dood. Het krijgt het oude ere- plaatsje terug, boven de haard tegen de zuidelijke muur van de raadszaal, die ove rigens in die tijd niet als zodanig dienst doet; de raad vergadert in een andere ruimte in het stadhuis. Het schilderij van Maria Louise is het enige portret in de reeks waarbij de geportretteerde zittend is afgebeeld. Meer doet de gemeente er vooreerst niet aan. Er komt geen nieuw portret als Wil lem II in 1840 zijn afgetreden vader opvolgt en ook niet in 1849 als Willem II overlijdt en Willem III de nieuwe koning wordt. Photografische afbeelding Het duurt tot 1863 voor er sprake is van uitbreiding. De gemeente ontvangt een brief van het Sint Anthony Gasthuis. Het gasthuis biedt aan op haar kosten twee portretten te laten maken. In de brief staat dat de herdenking van 50 jaar bevrij ding van de Fransen de aanleiding is. Koning Willem II (1792-1849) Foto: Fotobureau het Hoge Noorden Maar het aanbod zou ook best eens een verzoenende hand van het gasthuis aan de gemeente geweest kunnen zijn. Jaren lang was er verbitterd strijd gevoerd tus sen de gemeente, die het rijke gasthuis wilde inlijven als gemeentelijke instelling, en het gasthuis dat vocht voor zelfstan digheid. Een arrest van de Hoge Raad in 1861 besliste tenslotte in het voordeel van het gasthuis. Hoe dan ook, de gemeente neemt het aanbod graag aan. De opdracht gaat naar Jan Joeke Gabriël van Wicheren. Van Wicheren, in 1811 in Leeuwarden gebo ren, is een leerling van Van der Kooi en vestigt zich na zijn opleiding in Gronin gen. Kort na het overlijden van Van der Kooi komt Van Wicheren naar Leeuwar den waar hij een goeie reputatie als por tretschilder opbouwt. Van Wicheren gunt zichzelf de tijd voor het schilderen van de beide portretten. Hij bezoekt Het Loo om koning Willem III te zien en later krijgt hij van de secretarie van de koning een 'photografische afbeel ding' van zijne majesteit. Koning Willem III (1817-1890) Foto: Fotobureau het Hoge Noorden Het portret is in 1865 gereed, maar wordt niet eerder opgehangen dan wanneer het andere portret ook klaar is. Het duurt nogal: Van Wicheren gaat onder meer naar Amsterdam om daar portretten van Willem II te bestuderen. Na maanden wachten informeert het gasthuisbestuur vriendelijk bij Van Wicheren naar de stand van zaken. Het antwoord van Van Wicheren is minzaam: alles ligt prima op schema, dank u! Toch duurt het tot 1868 aleer ook dat schilderij gereed is en beide portretten naast Willem I aan de oostelij ke wand van de raadszaal opgehangen kunnen worden. Vorstinnen bij schilder op de stoep Willem III overlijdt in 1890 en zijn echt genote koningin Emma wordt regentes voor hun nog minderjarige dochter Wil- helmina. Kort na een feestelijk bezoek van beide vorstinnen aan Leeuwarden in 1892, komt het gasthuis weer met het aanbod een portret te laten maken. De gemeente neemt het met grote ingeno menheid aan, mits de koningin toestem ming geeft natuurlijk. Die toestemming komt enkele weken later al. Ook ditmaal krijgt iemand van Leeuwar der origine de opdracht: Christoffel Bis schop. De in 1828 geboren zoon van een Leeuwarder tabakshandelaar blijkt talent te hebben. Hij bezoekt de Rijksacademie van Beeldende Kunsten en is leerling bij enkele bekende schilders. Later vestigt hij zich in Scheveningen en bouwt een grote faam op: in die jaren wordt hij in één adem genoemd met Maris, Mesdag en Israels. Net als Van Wicheren neemt Bisschop rustig de tijd. Hij komt naar Leeuwarden om de plaats waar het schilderij komt te hangen en de lichtinval ter plekke te bekijken. Daarna gaat hij naar Het Loo om enkele studies van de regentes te maken. Op een vraag van het gasthuisbe stuur hoe het gaat, komt een in forse let ters met penseel geschreven briefje, dat het allemaal uitstekend verloopt. Enkele weken later komt er bij het gast huis nog zo'n gepenseeld briefje binnen. Opgetogen, ditmaal. Tot grote verrassing van Bisschop stonden beide vorstinnen onaangekondigd bij hem op de stoep, belangstellend naar de voortgang van het schilderij. Kennelijk heeft dat inspirerend Le0Va.V3tA.1t

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2007 | | pagina 8