i i I Ernstige Waaraluiiing te 10 De Bruinsma's veroordeeld In 1878 verscheen bij de Leeuwarder boekhandel H. van Belkum Kzn. een boekje van de Bruinsma's met de titel De kwakzalverij met geneesmiddelen en de middelen om haar te bestrijden. Een boek voor allen die hun gezondheid en hun beurs liefhebben. In dit en in een tweede boekje van 1880 werd de samenstelling van bekende kwakzalvermiddeltjes uit de doeken gedaan. Op het omslag van het eerste boekje stond het portret van Hollo - way, die volgens Vitus Bruinsma 'als eer ste de kracht heeft beseft van het voort durend herhalen van dezelfde leugens; hij heeft millioenen guldens aan advertenties besteed, en ze hebben hem tientallen mil lioenen guldens opgebracht.' Holloway oogde echter zo vertrouwenwekkend dat de tweede druk van het boekje toch maar een ander omslag kreeg. In het boekje van 1880 werd de idee geopperd om een vereniging tegen kwak er V ..:7. T: '7 7' 2 \Oj Echte Baar dwor tel, 1 «it h-et cstroct van do door A? pnoföEEorC- Tir&DO ontdek- te [licit L'11ii.llj" Iic.-iiltiiliIo Üj bcvoidcri licit gnOci \an don vki-sïs? Ittutrd ojj oripoleololijko Tvijsw Ji, OU doot itioflis bij necrjoii^Pi tjj liedöii con vollen en krtu-lnigvii biuinl Lp OIlInIjUii. I3rijrt ptir fljicoi! f2. Do vol- puLirllikwulllw [[Uilig ilm.rVj iwn tc Tvcndcü Brotêozcop it, et, Dép&t te Loiuwwdonhij It- .BOT-1 TINtïA j Cotffertr8r. Jrteurnitj'jmt. Een advertentie voor het haargroeimid del 'Baardwortel' uit de Leeuwarder Courant van 1876 zalverij op te richten. In hetzelfde jaar bena derden de Bruinsma's artsen en apothekers om mee te doen met de oprichting van een dergelijke vereniging. Het resultaat was bemoedigend; de Vereeniging tegen kwakzal verij werd in 1881 opgericht en had in het eer ste jaar 279 leden, van wie twintig in Leeu warden. Op 15 januari 1881 verscheen het eerste nummer van het Maandblad, waarvan Vitus en Gerard Bruinsma redacteuren wer den; uitgever werd de Leeuwarder boekhan delaar Van Belkum. De eerste jaren steeg het aantal leden tot ongeveer 1100, daarna stag neerde de groei. De Bruinsma's vonden dat hun werk alleen zin had als zij de malafide hande laren met naam en toenaam in hun blad noemden. Gevolg: onheuse behandeling door de heren kwakzalvers die natuurlijk voor hun handel vreesden. Een enkeling schrok er niet voor terug om een proces aan te spannen. Soms eindigde zo'n proces met vrijspraak, soms met een geldboete. In 1888 moesten de Bruinsma's en Van Belkum voor de rechtbank in Leeuwarden verschijnen. Dit proces zou voor de Bruinsma's en de vereniging vérstrekken de gevolgen hebben. Een zekere Berend Haitzema Enuma, hulpapotheker in Amsterdam had het proces aangespan nen, omdat hij zich beledigd voelde door een artikeltje in het Maandblad. Enuma was al eens ontmaskerd als kwakzalver door de Bruinsma's; in het bewuste artikel werd echter om een andere reden voor hem gewaarschuwd. Wat was het geval? Deze hulpapotheker zocht geregeld via advertenties huishoudsters, die bij hun sollicitatie een foto moesten meesturen. Het was -ook bij de Amsterdamse politie- bekend dat Enuma minder eerbare bedoe lingen had. De rechter in Leeuwarden oor deelde het artikel in het Maandblad ech ter beledigend en meende dat de broers het bijmerk hadden gehad een vijand van hun blad aan de kaak te stellen. De uit spraak was vijftig gulden boete. Zowel Vitus als Gerard Bruinsma legden daarop hun redactietaken neer, omdat zij vonden dat zij altijd de naam van een kwakzalver moesten kunnen noemen of zoals zij het uitdrukten dat het onjuist zou zijn 'te schelden op de kaarten en de valsche spe lers ongemoeid [te] laten.' Toen het gehele bestuur aftrad, zag het er zelfs even naar uit dat de vereniging opgeheven zou wor den. Er werd echter een nieuw bestuur gevonden; wel verhuisde de redactie van het Maandblad van Leeuwarden naar Amsterdam. 'Het wakkere broederpaar', dat de 'banier der waarheid' had geplant werd erelid van de vereniging. Kackadorisprij s De Vereniging tegen kwakzalverij heeft -na een statutenwijziging in 1979- haar taak uitgebreid tot de alternatieve geneeskunde, volgens de vereniging 'de hedendaagse kwakzalverij'. Ter gelegen heid van het 125-jarig bestaan werden twee prijzen ingesteld. Allereerst de Kac kadorisprij s, genoemd naar een zestiende eeuwse kwakzalver 'die zeer goed ver- stant heeft van de kouwe pis' (niet te ver warren met Professor Kokadorus die in de jaren twintig van de vorige eeuw op Amsterdamse markten stiften tegen migraine verkocht). Deze prijs wordt uit gereikt aan mensen of instellingen die zonder enige kritische kanttekening alter natieve behandelmethoden aanprijzen. Een prijs die de Bruinsma's zeker gewaar deerd zouden hebben. Maar misschien zouden ze nog meer ingenomen geweest zijn met die andere prijs: de gebroeders Bruinsma-erepenning, waarmee mensen of instellingen worden beloond die de strijd tegen kwakzalverij voortzetten. Het tv-programma Radar van de Tros kreeg de eerste erepenning. In het programma werden -met een verborgen camera- de kwalijke praktijken van een alternatieve genezer en van Chinese kruidendokters ontmaskerd. WEÏTIDSl-EÏS'ÖX- IKUAfthtf II.- I!r 1r twirkm cc. üwr OWpJi'K- iLiiiil.vTrl i cA-rltiuc-' irlhil^iL d-wr Nefcf> Lwiri rjc nrlMufcróli'l «r- mt icL hKröii Hfnrtiillrpidri pbtaUd n lilkrc. I rtfi 11er. UamMV f-yrH -t> A'iiwfciIrvTH bj.it rw.te IrXib**' I' ïuki .*1 Undrlhpm nu li'rrafclÜH* MN -V IMVfU durlrnii nAAUrMlOlri. cl Viel WW iid4.y«i-r ir. upi Bu*- ïf.-* Yin '-'o u'i-i- &ST -lol. .h m Ir uii.ijjcc .lm. ■kar *Nuri4 tr imn ris- bi ttr. Pi. TirnH- rrji.- CU iwr Wu>i t-rir-wr.: 1L IM di iCffltlC-to I.,- v^bcuda ru 'Ar^ijlrr. ilrr txi.ki rkinl-N Ir Ic-i-r jljr-liT-«i. c-ih c w iT«d,. lirrrdEin a 'jiscIiat i:- <«ii liwn. dwr ■ic iix-cJM ^cijC^HNU lïWrMnw iHurugm dw npCT-aUtfi-lie jlJ' k-jww F-i-ririi HriicfeL. A likl it rii.pd"-:icyl jL(ij'Érii ■-.■iwrspk" -■i, v-itjri-i 'iilrpl-.i- n i lij i JEu ■■c'.1.'. cltaiyliliig; i|'. cji p.-mii-;. «ii ln Jv.dll BurtiMüf *- .1. |!«r 1 j| irj. prr.-rfr-i "f-.iir. ic >ki iuif.h nu ic ■vvLvriM lck-nl jjji bcL pv-lirH Y1 lllltl-LIlit 5. Jknr,--' ttSfiEIEm letton ■■rrl.^r, „f iifciw J.-jiiI. o m H ■-■» rUr ili<riucikh^<hir Iiy' iIy i'iT. i -j/'ii irll.Ii vji l'iu'r.iir.' JBth Ti'tl r.'ïil ii-1 ■r. fiil ine «Ij aLtcrluj. Jswt ll'AJrUiav jtl.kik paukt i.v. ■Mih.'.ï-'lr^ vwi In d#i^k|Miii T*" AÏJ tttJ maasJt ik-o* Bi f* Wen (tun dp lniede .r' r Jr ILjM N Pamflet uit 1890, waarin wordt gewaar schuwd tegen de kwalijke praktijken van Gesticht Windelincx te Brussel dat een verouderde behandelmethode tegen kwaadaardige tumoren propageert

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2007 | | pagina 12