La» it
29
Perkswaltje, dat overigens toen die naam
nog niet droeg. De Pijlsteeg had toen ook
nog geen naam. De steeg werd afgesloten
door een (waarschijnlijk) houten poort die
de Jelgerapoort werd genoemd en over de
gracht was een brug geslagen die de Ger-
kesbrug of Perks Pypke werd genoemd.
In die tijd droegen de straten nog
geen namen maar werd de plaatsbepa
ling ontleend aan een belangrijk gebouw,
een kerk of het huis van een aanzienlijk
burger der stad. Te denken valt dan aan
namen als Achter de Grote Kerk, Mon-
nikemuurstraat of Over de Kelders. De
Pijlsteeg dankt zijn naam aan een bewo
ner uit die tijd, ene Jacop Peylerth. Boven
onze huisdeur prijkt de tekst: '1457. Den
Steed Deer Jacop Peylerth Pligath Op
Toe Wennian.' Dat wil zoveel zeggen als:
de plaats waar Jacop Peylerth pleegt te
wonen. Deze tekst troffen wij aan in een
oud charterboek. Deze Jacop Peylerth is
de eigenlijke naamgever van de Pijlsteeg.
De naam Peylerthsteeg is gaandeweg ver
basterd tot Pijlsteeg.
De straten droegen dus lange tijd geen
namen, laat staan dat er huisnummers
waren. Toen wij ons voor onze woonplek
gingen interesseren stuitten we al gauw
op een raadsel. Ons huis draagt huisnum
mer 6, maar toen het pand in 1920 werd
opgeleverd verkreeg het huisnummer 16.
Nota bene op een plek waar daarvoor de
huizen met de nummers 14 en 16 hadden
gestaan. Huizen worden genummerd te
beginnen met het laagste nummer gere
kend vanuit het centrum van de stad. Het
eerste pand aan de noordelijke gevelwand
van de Pijlsteeg draagt nu het huisnum
mer 2. Vervolgens komt nummer 4 en
dan nummer 6 van ons huis. De poort
draagt nummer 8, zijnde het huis dat aan
het binnenterrein staat. Dan nummer 12
enzovoort. Dat is nu de juiste nummering.
Maar in 1920 en jaren daarna was het
eerste huisnummer 12 en daarna kwam
nummer 16, het kantoorgebouw van de
Handelsdrukkerij. De poort droeg geen
nummer en het eerstvolgende pand, bij
de Handelsdrukkerij in gebruik als opslag
en garage, was nummer 18. Verdere num
mers waren er niet. Raadsel, waar waren
de huisnummers 2 t/m 10 gebleven?
De huizen aan de Grote Kerkstraat had
den allemaal een ruim achterhuis. Was er
misschien sprake van een gloppe en num
merden die achterhuizen op de Pijlsteeg?
We raadpleegden oude stadskaarten
maar er was in de Pijlsteeg geen gloppe te
bekennen. Naar het Historisch Centrum
Leeuwarden dan maar. Daar zouden ze
wel een logische verklaring voor het raad
sel hebben. Maar daar kwamen we niet
verder dan: 'er werd in die jaren (19e
eeuw) soms wel raar met de huisnumme
ring omgesprongen.' Na enig speurwerk
zijn we er, denk ik, wel uitgekomen. Zou
men destijds mogelijk zijn gaan num
meren vanaf het Gouverneursplein en
de Beijerstraat en de Pijlsteeg gemaks
halve maar doorgenummerd hebben tot
het Perkswaltje? Aanzienlijke gebouwen
nummerden op de belangrijkste straat
weten wij. Dus tellen maar. Het pand op
de hoek van het Gouverneursplein en de
Beijerstraat, thans restaurant De Vier
Jaargetijden, nummert aan het Gouver
neursplein. De winkel op de hoek van de
Muggensteeg draagt nummer 2, het vol
gende pand, een kapsalon, nummer 4, de
zilversmidwinkel daaraanvolgend num
mer 6, de hypotheekwinkel nummer 8 en
het café nummer 10. Dan volgt de zijmuur
van het voormalig Letterkundig Museum.
Dat nummert op de Grote Kerkstraat.
Daar tegenover op de hoek van de Grote
Kerkstraat en de Pijlsteeg, de vroegere
winkel van de Handelsdrukkerij, num
mert op de Grote Kerkstraat. De zijgevel
van dat pand in de Pijlsteeg droeg des
tijds geen huisnummer. Dan volgden dus
in de situatie van 1920 de panden met
de nummers 12, 14, 16 en 18. Het laat
ste pand aan de Pijlsteeg was de zijgevel
van de Coöperatieve Verbruiksvereniging
Excelsior en dat pand nummerde op het
Schoenmakersperk. Dat oude en bouwval
lige pand is rond 1980 gesloopt en vervan
gen door nieuwbouwwoningen waarvan er
een aantal aan de Pijlsteeg nummeren.
Sedert dat moment hebben de panden
aan de noordzijde van de Pijlsteeg een
eigen kloppende nummering, van 2 t/m
16. Voor ons is daarmee het raadsel van
de verdwenen huisnummers opgelost.
Degene die in de 19e eeuw de nummering
van de Beijerstraat en de Pijlsteeg heeft
geregeld, heeft waarschijnlijk gedacht dat
hij die paar onooglijke woningen aan de
Pijlsteeg wel kon doornummeren vanuit
de Beijerstraat. En dus had onze zegsman
bij het HCL gelijk toen hij stelde: 'er werd
in die tijd wel eens raar met de huisnum
mering omgesprongen.'
De Pijlsteeg en omgeving op de wijkkaart van 1876 met daarop ingetekend de oude en
nieuwe huisnummers
