TOGIDO, een Leeuwarder fietsclub (1903-1906) (I) Lcovard 22 L4L., Pieter Breuker Op 26 april 1903 vond de officiële oprichting plaats van de L(eeuwarder) F(iets) C(lub) TOGIDO, Tot Ons Genoegen Is Dit Opgericht. De notulen zijn bewaard gebleven en ondergebracht in het archief van het Historisch Centrum Leeuwar den, onder inventarisnummer 312. Dat deze notulen er nog zijn, is, gezien het soort leden van TOGIDO, opmerkelijk. zelfde tijd ook nog de met lucht gevulde band, de zogenoemde Dunlop-band, zijn massieve caoutchoucvoorganger verving, kon men spreken van een fiets 'die qua vorm en systeem de klassieke fiets al zeer nabij' kwam.1 Interessante vragen Het is opmerkelijk dat de historie van al die fietsclubs nooit in haar volle omvang en in samenhang is beschreven, in tegen stelling tot die van het wielrennen. Alleen de geschiedenis van het woord 'fiets' is uitvoerig vastgelegd.2 Maar ook de fiets clubs zelf roepen allerlei interessante vragen op, zoals: hoeveel clubs waren er, waar zaten ze, wat was hun doel, hoeveel leden hadden ze, wat was hun sociale achtergrond, hoe werd er in het algemeen tegen fietsers aangekeken, wat was het (veronderstelde) verband tussen fietsen en gezondheid, welke gevolgen hadden de fietsclubs voor de relatie stadsbewoner plattelander, welke invloed hadden ze op de vrouwenemancipatie? Deze vragen krijgen extra betekenis omdat ze juist in een periode van vernieu wing in de sport vallen. Het gaat daarbij ruwweg om het tijdperk 1860-1900, toen moderne Engelse sporten als cricket, voetbal, golf, atletiek en tennis ingang in Nederland vonden. Zoals verderop zal blijken, werd ook het recreatieve fietsen toentertijd algemeen als sport gezien. Alleen al vanwege het in verhouding tot het merendeel van de andere sporten grootschalige karakter van het fietsen loont het de fietsclubs nader te onderzoe ken. Er moeten rond 1900 duizenden (recrea-tieve) fietsers zijn geweest. Lan delijk gezien waren er toen vele tiental- TOGIDO was omstreeks 1900 een van de vele fietsclubs en dus op zichzelf niet bijzonder. Als oudste geldt Immer Wei ter van Deventer (1871), maar de Friese hoofdstad was de eerste in Noord-Neder land en had al in 1874 zijn Leeuwarder Vélocipède Club, die blijkens een bericht uit de Leeuwarder Courant van 9 oktober 1888 was opgericht in 1874. De notulen van deze club zijn niet bewaard gebleven. Tussen 1874 en 1903 werden in Leeu warden in ieder geval ook nog opgericht De Meeuw (1890) en de Toeristen (1895). Aan de groei van het aantal fietsclubs tus sen 1871 en 1900 heeft zeker ook de intro ductie rond 1890 van de enkele jaren daar voor in Engeland ontwikkelde safety-fiets bijgedragen. Er was ook een speciaal voor vrouwen ontworpen model. De stabiliteit van dit type fiets met kettingaandrijving was veel groter dan die van zijn voorgan gers doordat beide relatief kleine wielen gelijk waren en de bestuurder daardoor veel lager bij de grond zat dan op de tra ditionele hoge 'bi' met zijn enorme voor- en kleine achterwiel. Toen omstreeks die Groepsfoto uit het begin van de vorige eeuw, gemaakt tijdens een TOGIDO-fuif

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2009 | | pagina 24