Leeuwarden mag trots zijn op zijn voetbalverleden
Lcovar}
11
Willem Stegenga
Leeuwarden mag er eigenlijk best trots op zijn dat het aan de basis van het voetbal
in Fryslan, zelfs van het hele Noorden, heeft gestaan. De LAC Frisia 1883 heeft het
fundament gelegd, tal van andere clubs hebben daarop voortgebouwd.
Als je denkt dat in de herfst van de negen
tiende eeuw de voetballerij is ontstaan
dan heb je het mis. Het allereerste begin
was er al veel eerder. Over waar en wan
neer het allemaal is begonnen zijn de
meningen verdeeld. De een beweert dat
5000 jaar geleden de Chinezen al tegen
een soort van bal trapten. Balletje-hoog
houden heette dat, vrij vertaald, in het
echt Kemari. De bal werd met de voet een
paar keer omhoog geschoten en vervol
gens moest hij in een gat van 30 bij 40
centimeter terechtkomen.
Andere varianten zijn de spelen Harpas-
tum en Paganica van de Romeinen in de
middeleeuwen. Kelten, Vikingen en oude
Grieken hebben zich ook aan zoiets bezon
digd. Het ging er vooral om de krijgers fit
te houden. Ballen waren er toen niet en
dus werd de schedel van een verslagen
vijand er voor gebruikt, de oervorm van
hergebruik derhalve.
De Italianen beweren dat zij het echte
voetbal hebben uitgevonden onder de
naam calcio. Je vindt dat woord nog terug
in de namen van verschillende clubs:
Udinese Calcio, Vicenca Calcio, Brescia
Calcio te vergelijken met het Engelse FC
en het Nederlandse SC of W. De Italia
nen zouden die sport naar Engeland heb
ben geëxporteerd.
Verboden
Hoe dan ook: in Engeland is het voetbal,
zoals wij dat nu kennen, echt tot bloei
gekomen. Om precies te zijn in 1533 op
Shrove Tuesday, de dag voor de vasten
in Chester. De wedstrijden waren ruw en
chaotisch. Je mocht tegen een bal trap
pen en hem ook met de hand beroeren.
In sommige plaatsen werd het spel verbo
den, want het ging er hard aan toe. Teams
bestonden uit complete bevolkingsgroe
pen, bijvoorbeeld de vrijgezellen tegen de
jong gehuwden met goals aan de uitein
den van stad of dorp.
Meer dan driehonderd jaar later kwam
er wat lijn in. De regels werden min of
meer gelijk getrokken. Het spel op Eton
in Windsor werd de maatstaf voor het
voetbal, dat in Rugby voor - hoe kan ook
anders - het rugby. De voetbalreglemen
ten werden ook bekend als The Cambridge
Rules. Er werd gespeeld met een rubberen
bal. Dat was in 1854 en de uitvinder was
niemand minder dan Charles Goodyear,
de stichter van de autobandenfabriek.
In 1879 nam 'onze' Pim Muiier, geboren
op Aylvastate in Witmarsum, waar hij
overigens maar twee jaar heeft gewoond,
tijdens een vakantietripje naar Engeland
een bal mee naar huis. Dat stond toen in
Haarlem. Muljee, zoals hij zich graag liet
noemen, had niet een voetbal, maar een
rugbybal in zijn bagage.
Muiier kon er mee uit de voeten (en
handen), want hij had van burgemeester
Jordens van Haarlem al een veldje toe
gewezen gekregen 'als worstelperk voor
u en uw kornuitjes'. Zijn vader was een
goede kennis van de burgemeester, dat
zodoende. Een kwestie van vitamine R.
De rugbybal werd vervangen door een
leren voetbal. Dat was er eentje met een
veter en als je die op je hoofd kreeg had je
een afdruk op je gevel.
Het opmerkelijke verschil tussen het
voetbal in Engeland en dat bij ons was
dat het daar vooral een sport voor arbei
ders was en bij ons in eerste instantie
voor de beter gesitueerden. Zij konden
voetbalschoenen, bal en kleding betalen,
arbeiders konden dat niet. Muiier stond
aan de wieg van wat nu de Koninklijke
HFC is.
Kostschool
HFC was de eerste echte club in Neder
land. Het is echter zeer de vraag of via die
club de bal in Leeuwarden is gaan rollen.
Veel meer voor de hand ligt het, dat de
kostschool Noorthey bij Voorschoten een
grote rol heeft gespeeld. Daar werden de
gebroeders Van Harinxma thoe Slooten en
andere adellijke jongelui door hun ouders
naar toegestuurd als voorbereiding op het
gymnasium. Noorthey werd Engels geleid.
Dat hield in dat er veel aan cricket en
voetbal werd gedaan. Toen die belhamels
in Leeuwarden terugkwamen werd daar
natuurlijk met de maten over gesproken
en dat heeft er toe geleid dat bij de Van
Harinxma's boven in het stadhouderlijk
hof in 1883 Frisia is opgericht.
Niet als voetbalclub, maar als cricket
club. Het zou mooi zijn als er op de Mage
re Weide nog weer eens een cricketwed
strijd zou worden gehouden. In Friesland
worden pogingen ondernomen weer zo'n
club op te richten. Als die initiatiefnemers
enig historisch besef hebben, kunnen ze
niet om Frisia heen.
Er werden van meet af aan wel verwoe
de pogingen gedaan om ook te voetballen,
maar het Schuttersveld - nu de Maria
Louisastraat - waar dat moest plaatsvin
den, was veelal een modderpoel. Frisia
verhuisde dan ook naar Achter de Hoven,
naar een terrein tegenover de villa Mari-
enburg, ooit de buitenplaats van Marijke
Muoi. Daar woonde eind 1800 de familie
Reelingh Brouwer en die gaf toestem
ming er te voetballen. De baronnen van
Van Harinxma thoe Slooten waren geen
echte voetballers. Toen die sport begon
te ontkiemen stonden er anderen op. Bij
voorbeeld ene Meinesz uit Balk die het
spel uit Wageningen zou hebben meege
bracht. Hij speelde, voor hij naar Leeu-
L4L.,
