31
was. Zo oud ben ik ongeveer op de foto, die
dan van circa 1955 moet zijn omdat wij op
25 oktober 1945 werden geboren.
Sytse ten Hoeve, Nijland
Tableau de la troupe
Uit mijn schoonfamilie komen bijgaan
de foto's. Ze staan bij mij te boek als
'onbekend', maar er is een reden om
aan Leeuwarden te denken. Het betref
fen een 'tableau de la troupe' met een
salonorkestje van een toneelvereniging
of iets dergelijks en een geënsceneerde
opstelling. Ik herken één bloedverwant:
Reinerus Andreas Bergsma (Makkum, 5
februari 1897 - Sneek, 7 juni 1963). Op de
'tableau'-foto staat hij achteraan links en
in de scène achteraan rechts.
Het gaat kennelijk om een toneelstuk
met een herbergscène en een smid (met
leren voorschoot?) in een belangrijke rol.
Rein Bergsma heeft kortstondig in Leeu
warden op de kweekschool voor onderwij
zers gezeten, circa 1925-1927. Volgens
overlevering kon hij niet goed orde hou
den en heeft de opleiding niet voltooid. Ik
kan me voorstellen dat het om een toneel
uitvoering van de kweekschool gaat, maar
weet het niet zeker. Zou één van uw lezers
het verlossende antwoord weten?
Dolf van Weezei Errens, Hempens
De tonnemannen
Un poaske terug kreeg ik Leovardia 28
in'e hannen. Daar ston un aardig artie-
keltsje van Wim Bloemendaal in. Foaral
ut stukje over de tonneman. In Huzum
waar ik geboren bin, hadden wij thuus
helemaal achter in'e bijkeuken, ut koud
ste plekje in'e huus, un troan met un dek
sel, ut huuske. Deftig seit de wc. Dat ken
natuurluk niet want wc betekent 'water
closet' en dat kwam pas feul later. Naast
ut huuske sat ut kolehok, un bitsje nuvere
kombinaasje, mar fan'e antraciet die daar
lag kregen we warmte in'e kachel.
Ut huuske, daarin ston de tonne.
Bovenop sat un ron gat met un deksel en
un emaijeerde trechter om ut spul goed
in'e tonne te krijen. De tonne self was van
houten dugen maakt, un bitsje taps naar
boven en met twee izeren hanfatten. De
tonneman had, so as Wim Bloemendaal
al skreef, un leren lap op'e skouder die
met un soart tuugje op sien plak houden
wudde. Ut was niet somar un lapke mar
un stevig en dik stuk leer want de onder
ste ran fan'e tonne was smal en dat foelde
niet so nofluk. Want de tonne wudde op't
skouder ferfoerd. Daarfoor moest eest de
folie tonne deur un deurke in'e buten-
muur naar buten trokken wudde. Oppe
dag dat'e tonne verwissuld wudde moest
mien moeke de bovenkant fan'e huuske
waar ut deksul in sat un bitsje optille met
un blokje hout dan kon de tonne antrok-
ken wudde. De tonne was somtiden aardig
Tonnenmannen in 1955 aan het werk op
het terrein van de Gemeentereiniging aan
de Greunsweg.
fol en daar had de tonneman un hekel an,
begripeluk. Dan goat ie ut bovenste laagje
floeistof in ut kolkje, foaral inne rand ston
wel us wat, dan had ie de tonne niet goed
onder de trechter set, en dan kwam dur
un deksel op. Je konne oek vaker un tonne
krije mar dat kostte un paar senten meer,
mar daar hadden wij niet tefeul fan.
Un folie tonne sal soa'n 35 a 45 kilo weest
hewwe en die moest fan'e gron op't skou
der tilt wudde dat was un slag mar foaral
spierkracht. Deur ut steegje wudde de
tonne naar de kar sjouwt, de folie erop,
un lege weer terug. As de wagen fol was
ging ie naar ut asland, ergus achteran
op'e Tynjedyk.
Toen ik soa'n jaar of fijf was wudde dur
fan uutgaan dat ik my in't huuske myself
redde kon. Ut was krek oarloch weest en
papier was dur hast niet. Mar we hadden
de VARA gids die was handsaam, beter
as un krant. Later toen ut papier beter en
gladder wudde was ut wat minder geskikt
mar toen kregen we rollen toiletpapier. Ik
was ut huus al uut toen in Huzum in de
huzen die ut nog niet hadden un water
closet, wat un luukse, kwam. Ut kolehok
was toen al leeg en skoanmaakt want we
hadden aardgas en un gaskachel kregen.
Henk Akkerman, Leeuwarden
LcOVflLT^i4)t»k
