10
pand omgetoverd tot een heuse automa
tiek. Automatiek Royal was een initia
tief van banketbakker Halbesma van de
Groentemarkt. Later werd de zaak over
genomen door vader en zoon (Piet) Weda.
Het was de eerste snackbar/automatiek in
Leeuwarden die met de zogenaamde RAS-
patat werkte. Geen patat van geschilde
en gesneden aardappelen, maar gemaakt
van geperste aardappelpuree.
Hiernaast zat Chinees restaurant
Shanghai op nummer 7. Dit was een van
de eerste 'chinezen' in Leeuwarden. Tegen
woordig worden de afgehaalde gerechten
in plastic bakjes verpakt, maar in die
tijd nam je gewoon een pannetje mee van
huis, waarin de kok de bestelde gerechten
deponeerde. In het begin waren de men
sen redelijk bescheiden, maar de ervaring
leerde dat de kok royaler was naarmate
de meegebrachte pan groter was.
Ik herinner me nog een mooi verhaal
van één van de koks. De man had het
in ons koude kikkerlandje altijd koud.
Op enig moment kwam hij bij ons in de
winkel en vroeg in gebrekkig Nederlands
De noordzijde van de Oude Oosterstraat
in 1971 gezien naar het westen, met aan
de rechterzijde de lichtreclames van Au
tomatiek Royal, Chinees Indisch Restau
rant Tong Fang (voorheen Shanghai) en
een klein stukje etalage van het IJmuider
Vispaleis of de "Visboksers
Foto: Leeuwarder Courant
of wij ook 'lepalleerden'. Toen mijn vader
daarop bevestigend antwoordde, werd hij
bij de Chinees op zijn smoezelige zolder
kamertje uitgenodigd. Daar bleek dat de
man op zijn bed een elektrische onderde
ken én een elektrische bovendeken had
én een elektrisch verwarmd hoofdkussen.
Het geheel stonk natuurlijk een uur in de
wind naar de vette lucht die door het hele
pand hing. Maar op het bed stond een
grote houten boog. Er was enige gelijke
nis met de Lange Pijp, waarbij de beide
zijkanten horizontaal steunden op de
zijkanten van het ledikant. Het geheel
was ongeveer 80 cm lang. Aan de binnen
kant, aan voor- en achterkant van de pijp,
waren allemaal gloeilampen gemonteerd,
voor de broodnodige bijverwarming. Toen
de kok de stekker in het stopcontact stak
brandden de lampen niet. En dat moest
dus 'gelepalleerd' worden. We hebben er
later smakelijk om gelachen, maar we
hadden er niet aan moeten denken dat de
Chinees daar in zijn pijp had gelegen en
er kortsluiting was ontstaan.
Visboksers
Tegenover Shanghai zat opnieuw een
winkel in hengelsportartikelen. Ditmaal
van Jan van der Baan. Deze 'jonge' Jan
was een zoon van 'oude' Jan, de kaasboer
uit de Nieuwe Oosterstraat. Een leuke
anekdote over deze winkelier was het
verhaal van de maden. Voor een weekend
vergat Jan bij het afsluiten van de winkel
de maden in de koelkast op te bergen. Na
het weekend, waarin de maden zich ont
popten, zag het in de winkel zwart van de
blauwe muggen.
Naast de chinees, op de hoek met de
Heerestraat, zat het bekende IJmuider
Vispaleis (de Visboksers), later vishandel
Nentjes. Hier verkocht men gebakken vis,
maar ook verse vis. Als jongens konden
we ons tijden vermaken bij de etalage in
de Heerestraat, waar in de winkel een
bad aangelegd was met daarin de levende
paling. Ik weet niet meer wanneer het
geweest is (ongeveer 1957/1958), maar
een tweetal leden van de visfamilie over
leed tijdens een zwaar auto-ongeluk. De
hele buurt was er kapot van.
Aan de andere kant van de straat zat
sigarenmagazijn Groeneveld, zo'n ouder
wetse sigarenwinkel waar altijd een vlam
metje brandde om de sigaar of sigaret aan
te steken. Het was er altijd lekker warm
en het rook er ook zo lekker. Toen de fami
lie Groeneveld een einde maakte aan het
middenstandsbestaan vestigde Peter van
der Waard zich hier met zijn reisbureau
Internoord. Deze jonge ondernemer gaf
ook weer een nieuwe stoot aan de activi
teiten van de winkeliersvereniging. Het
reisbureau verkaste later naar de Nieuwe
Oosterstraat/hoek Tweebaksmarkt, waar
we het nu nog steeds aantreffen.
Hiernaast zat de beddenwinkel van
Wielinga. Eerst in één winkel, vervol
gens werd het naastgelegen pand er bij
aangetrokken (Lingeriehuis). De firma
verliet de Oude Oosterstraat voor een
groter pand aan de Voorstreek, maar
keerde later terug naar de 'roots', in een
nog grotere winkel in de Nieuwe Oos
terstraat, in een gedeelte van het Van
Haersmahuys. Nu is het gevestigd in een
megapand op het industrieterrein aan de
Slauerhoffweg, tussen de Volvo- en de
Fordgarage.
Op de andere hoek van de Heerestraat
zat Gerrit Gardenier met zijn groentewin
kel. Gerrit was getrouwd met Mientje,
die echt ferskrikkulluk plat-Liwwadders
praatte. Het was een fleurig stel, maar ze
waren soms wel wat luidruchtig, want ze
hielden allebei ook wel van een 'slukje'.
Fraaie muurschildering
Aan de overkant zat het Lingeriehuis, een
winkel volgestouwd met hemden en broe
ken, met lakens en slopen en handdoeken
in duizend-en-één maten en uitvoeringen.
De etalage was zo volgepakt met artike
len dat het interieur van de winkel dan
ook niet te zien was.
In de beide laatste winkels aan de
andere kant zaten de kledingmagazijnen
van de firma De Jong. De oude heer De
Jong dreef de nering in eerste instantie
met zijn vier zonen, maar toen de spoe
ling wat dunner werd, bleven senior en
de zonen Cees, Anne en Willy over. Het
waren mooie ruime winkels met keurige
etalages. De enige dochter is getrouwd
met de vroegere Cambuurvoetballer Joop
Ruiter.
In de laatste winkel aan de zuidzijde
van de straat zat de mooie banketbak
kerij van Theo de Jong. Dit was toch de
banketbakker met de betere kwaliteit en
de wat hogere prijzen dan de bakkerij van