11 pij. 'Onze ideeën zijn 3000 jaar oud', aldus voorman Tom Hageman. 'Nieuw is de tac tiek waarmee we denkbeelden naar voren brengen. Met een minimum aan middelen (pamfletten en spandoeken) proberen een maximum aan effect te bereiken. Door provoceren krijg je tegenstanders, en die tegenstanders zorgen er wel voor dat je medestanders krijgt.' New Left kende een kerngroep van zo'n 20 a 30 mensen, met daaromheen een groep meelopers en sympatisanten. De BVD (Binnenlandse Veiligheidsdienst) bleek zeer geïnteresseerd in het doen en laten van de groep. De New Left bewe ging begon zijn acties in september 1966 tijdens een bijeenkomst van de Neder- lands-Zuidafrikaanse werkgemeenschap in de Harmonie. Daar verspreidde men pamfletten met feiten over Zuid-Afrika. In oktober 1966 demonstreerde New Left bij de ingang van de Tivoli-bioscoop waar de film Africa Addio draaide. 'Hier kweekt men rassenhaat' en 'Entreegeld is bloedgeld' waren enkele leuzen. De ver storing van de openbare orde ('hinderen van het verkeer', nota bene op zondag- Het door W.J. Valk uit Groningen ver vaardigde ijzerplastiek De Bijenkorf alias De Luzebos avond 19:00 uur) was door de politie snel geconstateerd en (dus) reden tot bekeu ren. Zeventien New Left leden kwamen enkele weken later voor de kantonrechter, die een der gedaagden direct toebeet: "ben je niet wijs? Doe die sigaret onmiddellijk uit.' Een ander (Hepke Runia) werd ver zocht rechtop te gaan staan: 'je hangt hier niet tegen de tap'. Uiteindelijk werd 30,-- boete per persoon geëist. Weinig populair maakte New Left zich door de verstoring van de volkskerst- zangdienst in de Beurs op 22 december 1966. Na de eerste declamatie stond een groep van 10 a 15 jongeren massaal op en begon als razenden pamfletten rond te delen, met de pakkende titel Na de psalm weer napalmDe pamfletten werden aan het begin van elke rij uitgedeeld en op verzoek braaf doorgegeven in de veron derstelling dat het een aanvulling op de liturgie betrof. Na lezing wist men wel beter. Met veel moeite werden de actie voerders naar buiten gewerkt waar ze na afloop de bezoekers toeriepen: 'En maar lekker kalkoen vreten hè. En een ander maar verrekken van de honger, hè.' Predi kant Van der Werf nam het tot schrik van velen zelfs nog op voor New Left: 'ik heb het grootste respect voor deze jongelui die zo voor hun mening durven uit te komen.' Enkele dagen later werd de nachtmis in de Sint Bonifatiuskerk op soortgelijke wij ze onderbroken. 'Er werd gepraat alsof de jongelui zich in een beatkelder bevonden', aldus een der kerkgangers. Eind 1966 kondigde New Left enkele nieuwe activiteiten aan. Oprichting van het oranje-comité De Grafkelder der Friesche Nassaus om meer fleur aan de oranje-hoogtijdagen te geven. Tom Hage man zou zich gaan bezighouden met de Stichting Openbaar Kunstenaarsverzet en het idee om toiletpapier te bedrukken met De Nachtwacht om de kunst dichter bij het publiek te brengen. Het Comité ter Opheffing van Communicatiestoornis sen tussen Overheid en Burgerij nodigde commissaris Houwing uit voor een discus siebijeenkomst. Bij de inhuldiging van burgemeester Brandsma op 17 maart 1967 gooide New Lefter Henk Vermeulen een rookbom toen een défilé van maatschappelijke organisa ties voorbij het Stadhuis trok. Nadat hij was opgepakt stormde een groep actie voerders het politiebureau aan de Nieu- westad binnen. In april 1967 kwam New Left met plan nen voor een cultureel centrum, volgens Tom Hageman bedoeld voor creatieve bezigheden als 'action-painting, pingpon gen, figuurzagen, collectief dwarsfluiten, happenen, demonstreren, hongerstaken, borduren, handstand overslag, ik noem maar wat op. Rondom het gebouw zal parkeerruimte moeten komen en prieel tjes voor minnende paartjes'. In een open brief aan de nieuwe burgervader schetste New Left de dringende behoefte aan het cultureel centrum. Brandsma kreeg twee maanden de tijd. Zou hij niet slagen dan dreigde New Left met hulp van Batman anderen aan de macht te brengen, zoals Manus de bloemenkoopman en Slappe Douwe, de boeienkoning. Voor 1 mei 1967, 20:00 uur, kondigde New Left een happening aan bij de Mer- curiusfontein. Mercurius, als god van de handel en de middenstanders een verguisd personage in de ogen van New Left, zou van zijn mannelijkheid worden ontdaan. Volgens aankondiging zou de 'kastraatsie' gepaard gaan met gezang, gejubel en gejuich van het New Left Freak Out Ensemble. 'De afgezaagde delen zullen dezelfde avond, na verzor ging van de wonden, worden overhandigd aan de directeur van het Fries Museum, teneinde daar te worden bijgezet.' En nog ondeugender en opruiender: 'in aanslui ting hierop zullen de winkelruiten van de misselijk makende middenstand worden ingeworpen. Over de plundering wordt nog onderhandeld met het straatprovota- riaat. De buitgemaakte goederen zullen gelijkmatig over de gehele Leeuwarder bevolking worden verdeeld.' Circa 500 jongeren waren in afwach ting, maar voordat de handeling met een ijzerzaag zou worden verricht achtte de politie het tijd om de massa te versprei den. Drie uren van patrouilleren en char geren volgden, met vechtpartijen tussen vetkuiven en New Lefters onderling en met de politie. Uiteindelijk wisten de New Lefters hun basis Quasimodo te bereiken. Commissaris Houwing de volgende dag: 'we hebben er een einde aan gemaakt. Die kwajongens apen de grote stad na. Slaan met de gummiknuppel is beroerd. Ik doe het liever niet, maar ze vragen er om.'

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2011 | | pagina 13