Vondsten uit de stort van de Wirdumerdijk 1 Akkie Hiemstra Wie zijn die gekken die uit eigen wil, spitten in slijk en drek, slechts voor een hlik in het verleden, in weer en wind, zoekend naar iets wat eens was... Verlangend naar een blik in de tijd die voor hen niet meer bereikbaar is... In de maanden september en oktober 2010 hebben de leden van de werkgroep Arche ologie van de Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd de gelegenheid gekregen om de stortgrond, afkomstig van de opgraving aan de Wirdumerdijk, te doorzoeken. Deze stortgrond was gedeponeerd aan de Hendrik Algraweg, zuidelijk van Leeu warden. Bij een eerste inspectie bleek de grond rijk te zijn aan bot, leer en scherf- materiaal. Besloten werd om eerst de toplaag van deze circa 4 meter hoge en 6 meter brede bult aarde te doorzoeken met behulp van metaaldetectors. In eerste instantie leverde dit 3 messing tabaks dozen met inscriptie op en daarnaast musketkogels, smeedijzeren spijkers, duiten, een rijkversierde messing beurs- beugel, messen, ijzeren smeltkroes en een zwaardschedebeschermer. Kortom, redelijk veel metaalmateriaal in goede staat van conservering. Dit waarschijnlijk mede doordat vrijwel alle vondsten wer den gedaan in de donkere grondlagen, die tot de grachtvulling hebben behoord. Tabaksdozen en keukenmateriaal Opvallend was dat er na het afschuiven van de toplaag nog 4 delen van tabaksdo zen werden gevonden, plus nog een heel 18"-eeuwse tabaksdoos, vervaardigd door de Zweedse zeeman Pieter Holm uit Amsterdam exemplaar. Bij het openen van de doos bleek deze een intacte kleipijp te bevatten. Alle dozen zijn gegraveerd en te plaatsen in de 18e eeuw. Een van de messing dozen is een bij zonder exemplaar. Deze doos is rond 1729 door Pieter Holm vervaardigd. Deze Zweedse zeeman dreef in Amsterdam een school voor zeelieden. Tevens schreef hij leerboeken die alles bevatten wat een goed zeeman behoorde te weten. De tabaksdozen die hij vanaf 1729 vervaar digde tonen een 'Dagtafel over de oude en nieuwe loopende jaren'. Om deze tafel te kunnen gebruiken was een tweede tabel, afgebeeld in zijn leerboek Stuurmans Zee- meeter nodig met de data waarop de eerste zondag in het jaar viel. Links van de tafel een medaillon met een gekroonde figuur. Deze stelt Julius Caesar voor, die in 45 voor Christus de Juliaanse tijdrekening introduceerde. Rechts staat een medail lon met paus Gregorius, die in 1582 een gewijzigde tijdrekening invoerde. Op de onderzijde van de doos is een tabel aange bracht waarmee men de snelheid van een zeilend schip kon berekenen. Gerelateerd aan het vervoer over water zijn de vondsten van messing katrolletjes, breeuwijzer, pik- en bootshaak. Verder ook huis-, tuin- en keukenmateriaal zoals ijzeren pootjes van een grape, bovenrand met buikfragment van een ijzeren grape, 6 ijzeren messen met benen, zilveren of houten heft, messing vork en tinnen lepel- heft. En, voor de schoonmakers onder ons interessant, handboenders of op zijn Fries 'hanskrobbers', van varkenshaar met borgdraad van koper. Ook verfkwasten van varkens- of paardenhaar ontbraken niet en alweer met koperen borgdraad en met restanten van blauwe verf. Vallende onder de noemer tuinmateriaal: een hou ten schop met ijzerbeslag. Schertsvat van gres-aardewerk, 16" 17e eeuw Leeuwarder Bieroproer? Apart wil ik nog vermelden, de vondst van een lakenlood met datering 1584, en de tekst 'Dubbel staal Amsterdam'. Naast dit lood zijn er nog een aantal laken- en wolloden gevonden, helaas ongedateerd. Erg leuk is ook de vondst van een bijna geheel intacte luizenkam van rond 1600- 1650. Deze kam is gesneden uit ivoor, een materiaal dat in grote hoeveelheden ter beschikking kwam in de vorm van wal- rustand, dat door de walvisvaarders van uit de noordelijke zeeën werd aangevoerd. Maar ook olifantstandivoor uit Zuidoost Azië en Afrika werd vanaf de 17e eeuw op grote schaal geïmporteerd. Gezien het grote aantal gevonden mus ketkogels zal er ongetwijfeld ook wel eens een geschil zijn beslecht, misschien tijdens het Leeuwarder Bieroproer in 1487? De vondst van een granieten kanonskogel past in ieder geval in deze tijd. Granieten kanonskogels werden gebruikt vanaf de 15e eeuw tot eind 16e eeuw, daarna werden ze vervangen door gietijzeren exemplaren. Het Bieroproer ontstond, doordat het stadsbestuur onder druk van het brou-

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2011 | | pagina 3