3
Een sluitsteen van de Wirdumer
Waterpoort uit 1610
een biertje en... het nuttigen van oesters!
Deze delicatesse was in vroegere tijd geen
koningsmaal, maar gewoon een smake
lijk tussendoortje. Deze kroegjes werden
tabagie genoemd en de uitbater was de
toebakster. Heeft er ooit rond het begin
van de 17e eeuw een tabagie nabij de poort
gestaan? De vondsten van veel glaswerk
in de vorm van roemerfragmenten, glazen
drinkbekers, halsfragmenten en bodem
fragmenten van zogenoemde kattekoppen
wijzen hierop. Voor het bestrijden van een
houten kop had men waarschijnlijk wel
eens een medicament nodig. Het medici
nale gedeelte ontbreekt dan ook niet met
de vondst van een geheel intact flesje uit
de 17e eeuw en een zalfpotje dat we kun
nen dateren in de 18e eeuw.
Sport en spel
Sport en spel horen bij de mensheid en bij
elke opgraving in de binnenstad vinden
we hier bewijzen van. We noemen hierbij
een aantal vondsten, waarvan sommige
moeilijk te dateren zijn, omdat ze niet in
context is gevonden. Tinnen kinderhor
loge, schapenkoot met loodvulling, twee
kloten met houtrestanten, speelschijfjes
gemaakt uit scherven van rood gebak
ken aardewerk en gebakken kleiknikkers
zonder glazuur. Het tinnen kinderhorloge
kan gedateerd worden rond het begin van
de 19e eeuw. De speelschijfjes waarschijn
lijk 18e of vroeg 19e eeuw.
18' eeuwse houten duimstok in leren foedraal van het merk Friezland
Opmerkelijk is het grote aantal leervond-
sten, niet alleen materiaal dat gebruikt
is in het dagelijkse leven zoals schoenen,
leren riemen, beurs, paardentuig enzo
voorts, maar ook veel snijafval van de
leerbewerker of schoenlapper zelf. Een
duidelijk voorbeeld hiervan is een grote
gebruikte schoenzool waaruit een klei
nere maat gesneden is. De vondsten van
schoenen en zolen tonen aan dat er lan
gere tijd een of meerdere leerbewerkers
werkzaam zijn geweest nabij de Wirdu-
merpoort. Er zijn zowel puntschoenen uit
de late 16e eeuw aangetroffen, als schoe
nen met gelaagde hak uit de 18e en begin
19e eeuw. Erg leuk is de vondst van een
leren damesmuiltje van rond 1650 dat
goed bewaard is gebleven.
Ook werd er een houten duimstok in
leren foedraal uit de stortgrond gepiept
- het scharnierpunt van messing zorgde
voor deze leuke vondst - die te dateren is
in de 18e eeuw. De maten zijn aangegeven
in duimen en zelfs de merknaam 'Friez
land' is nog leesbaar.
Bouwmateriaal
Het is logisch dat we ook de restanten van
bouwmateriaal van de poort tegenkwa
men in de stort. Grote brokstukken van de
walmuren, zandstenen bouwfragmenten,
leien van de poort en de arkeltorens, geel-
gebakken lateien, funderingspalen van de
grachtmuren, maar ook een geheel intact
gevonden sluitsteen met afbeelding van
een maniëristische leeuwenkop. Gezien de
ligging van de overkluizing van de water
poort in de bouwput en de aanvoer van
de grond naar de stort is het aannemelijk
dat deze sluitsteen in de doorgang van de
waterpoort heeft gezeten, aan de zijde van
de Heerengracht. De kleine beschadigin
gen op dit beeldhouwwerk in zandsteen
zijn ontstaan bij de afbraak van de poort
in 1835. Een aardig detail aan de steen is
dat het zichtbare gedeelte in de boog van
de waterpoort zwart geverfd was.
Ervan uitgaand, dat er van de grote
hoeveelheid grond slechts circa 20 pro
cent is doorzocht, geeft dit toch een
redelijk goed overzicht van de vondsten
uit de stort. De leden van de werkgroep
zijn nog steeds bezig op deze locatie en de
vondstenlijst zal ongetwijfeld nog worden
aangevuld met aanzienlijk meer materi
aal. De gemeente Leeuwarden was bereid
om de kosten te dragen voor het uiteen
schuiven van de grond door een kraan
machinist. Aangezien de grond gestort is
op een plek waar een ieder toegang heeft,
leidde dit ook tot bezoek van schatzoekers
buiten de werkgroep. Wat ze gevonden
hebben weten we helaas niet.
De vondsten hierboven beschreven zijn
te bezichtigen in het Historisch Centrum
Leeuwarden.
Geraadpleegde literatuur:
Opgravingen in Amsterdam - 20 jaar stads-
kernonderzoek, 1977, uitgeverij Fibula-van
Dishoek Haarlem.
Antiek glas, dr. C Isings, 1966, uitgeverij
J.H. de Busy Amsterdam.
Een bijna ongeschonden benen luizen
kam uit de eerste helft van de 17' eeuw
