De Oude Lombardsteeg (I):
Van een spiegelzaal, winkelhuizen en Dancing Centraal
Café Spiegelzaal,
GRAND CAFJÉ CONCERT
Groote Matinée
4
Aldert Toornstra Met de bouw van het nieuwe Fries Museum en de verbouw van het bestaande Win
kelcentrum Zaailand zijn ook twee nieuwe onderdelen in de openbare ruimte op
dit deel van het Wilhelminaplein ontstaan: het Lombardplein en de Lombardpas
sage.
Volgens de ontwerpers zou dit bescheiden
plein een gezellige ontmoetingsruimte
moeten worden met een intiem karakter.
In deze visie zou ook de Oude Lombard-
steeg tot een prettige looproute van en naar
de Nieuwestad worden opgeknapt. Geen
gemakkelijke opgave zoals de geschiede
nis van deze wijde steeg laat zien.
Koetshuis wordt Koffiehuis
Nadat een voormalige koetshuis aan de
Oude Lombardsteeg enige jaren als pak
huis en bergplaats had gediend, werd het
in het begin van 1879 verkocht aan de
varkenskoopman en koffiehuiseigenaar
Jan Bender, die aan de Oude Veemarkt
161 al enige jaren het Logement Bender
exploiteerde. Hij liet het ruime en degelijk
gebouwde pand verbouwen tot een een
voudig café dat in juni 1880 met muziek
en komische voordrachten werd geopend.
Hoewel de eigenlijke ingang van dit nieu
we Café De Harmonie zich aan de Oude
Lombardsteeg bevond, was de zaak ook
aan de achterkant toegankelijk vanuit de
smalle Hoedemakerssteeg.
In die tijd blonk de Oude Lombard
steeg niet uit door levendigheid of gezel
ligheid en werd hij voornamelijk gebruikt
ÖtrDH liOMBARDBTBEia.
Elim MWrtd fHtaraufa iff Sfrmi*
II1 ■'■rillJ Fiywii «i hH t Tav ill#
I 'i.uj m MI rod fewi n i-vi 1C -l- 1-, J: 16 I WVKI «drr-iiK»:
lil :>n K I. AK TS-.SüHi I
IJ-" cv 3 m Hwrir «ia bttrt h Boctmtdaf d» Lulip Vu»
(k«lm. 40B5ÜVT .SFÏNTflTj
Mui liji IJTri.K. 9 h U H Ml, na El i.: u
Tï t?lïfTP nijMLil.r kviüIl 0* icudutrt .|innU(ri1 nynialimw
Al I tl LI I J.IIU Ti», »,r
lO «ut J ItNUI
Advertentie van Café Spiegelzaal in de
Leeuwarder Courant van 19 juli 1886
als doorgang van de Nieuwestad naar de
veemarkt die tot 1874 op het Ruiterskwar-
tier werd gehouden. In verband met de
verkeersveiligheid mochten rijtuigen en
wagens alleen stapvoets vanaf het Ruiters-
kwartier deze verharde, maar rommelige
steeg inrijden om naar de Nieuwestad te
komen.
De oostkant van de steeg werd volledig
in beslag genomen door de zijwand van de
bekende Winkel van Sinkel, die met de er
achter gelegen magazijnen van de Nieuwe
stad tot aan het Ruiterskwartier doorliep.
Aan de westzijde begon op de hoek met
de Nieuwestad opnieuw een winkelwand
met daarna het nieuwe café van Bender,
terwijl aan het Ruiterskwartier een reeds
lang bestaand koffiehuis de straat afsloot.
Het leek gezien deze omstandigheden een
waagstuk om in deze straat een dergelijk
etablissement te openen, vooral, omdat er
dichtbij langs het Ruiterskwartier reeds
zoveel koffiehuizen stonden. Deze hadden
bovendien hun klandizie sinds de sluiting
van de oude veemarkt al terug zien lopen
en hoefden vanuit de nieuwe Beurs geen
extra toeloop van handelaren te verwach
ten.
Om zijn nieuwe zaak een speciaal karak
ter te geven besloot Bender al in het begin
van 1881 tot een ingrijpende modernise
ring en liet in de zaal, onder toezicht van
een architect, langs de wand elf grote spie
gels plaatsen. Het was destijds iets nieuws
om met name in zogenaamde Grand Café's
één of meer wanden van grote, geslepen
glazen spiegels te voorzien waardoor niet
alleen het licht werd weerkaatst, maar
vooral ruimte werd gesuggereerd.
Op 30 april 1881 werd deze 'Hollandsche
Spiegelzaal', een voor Leeuwarden nieuwe
attractie, met een grote muzikale avond
geopend. De entree was 10 cent, maar
Het Ruiterskwartier en de Oude Lom
bardsteeg rond 1902. Op de oosthoek van
de Oude Lombardsteeg dreef J. Smit uit
Sneek destijds zijn rijwielhandel
werd in de vorm van 'vertering' weer aan
de bezoekers teruggegeven. Het duurde
daarna niet lang totdat de zaak aan de
Oude Lombardsteeg 2 vooral bekend werd
onder de toepasselijke nieuwe naam Café
De Spiegelzaal.
Uitgaan in de Spiegelzaal
Vanzelfsprekend organiseerde Bender
allerlei activiteiten om bezoekers te trek
ken, zoals regelmatige schutjasavonden
in de winter met vlees of droog spek als
begeerlijke prijzen of biljartwedstrijden
om fraaie horloges. Ook vonden er nu en
dan verkopingen van goederen plaats en
waren er, met name tijdens de jaarlijkse
kermis, concerten of voorstellingen. Dan
trad er soms een groot artiestengezelschap
op. Zo viel er in juli 1885 een gezelschap
van zeven chanteuses, twee beroemde
komieken, een pianist uit Brussel en vijf
muzikanten te bewonderen waarbij Ben
der zijn bezoekers garandeerde dat 'ieder
de zaal zeer voldaan zal verlaten daar deze
LiC0V<3LP^ÈA.Ï
