Johan Heinrich Schröder, beeldhouwer 1866-1935
5
Willem Winters De beeldhouwer Johan Schröder werd geboren in Tungeln (Oldeburg) in 1866.
Zijn vader vestigde zich in Leeuwarden en participeerde als cementsteenfabrikant in
de firma C.W. Funke, die cementsteen, cementijzerwerk en bouwmaterialen leverde.
Zijn grootvader was stucadoor. Cementwerk, stucadoren en beeldhouwen lijken in die
tijd niet door een erg diepe kloof gescheiden geweest te zijn. Stucadoren waren geen
muurvarkens zoals tegenwoordig, maar decorateurs.
Het kantoor van de firma was gevestigd in
het pand Nieuwestad 123. Nadat Schröder
jarenlang bij zijn vader had ingewoond, in
de Breedstraat 57, bewoonde hij zelfstan
dig een pand in een steeg uitkomend op
het Zuidvliet.
Schröder volgde van 1879 tot 1884 een
opleiding aan de Academie Minerva te
Groningen en aan de Rijksschool voor
Kunstnijverheid te Amsterdam. Na twee
jaar reizen, van 1888 tot 1890, naar Brus
sel, Berlijn en Parijs, is hij van 1890 tot
1898 weer terug in Leeuwarden. Eerder
was hij werkzaam in Groningen, Brus
sel en Berlijn. Na Leeuwarden vertrok hij
naar Amsterdam en vestigde zich tenslotte
in Bloemendaal, waar hij in 1935 stierf.
In Friesland heeft hij zijn sporen achter
gelaten. Tot nu toe konden de hieronder
vermelde werken getraceerd worden.
De beeldengroep aan de gevel van de Juliana-
vleugel van het Nieuw Sint Anthony Gasthuis
aan het Schoenmakersperk
Foto: Nick Creutzburg
Leeuwarden
Schröder woonde en werkte zo'n acht jaar
in Leeuwarden. Hij maakte drie ontwer
pen voor gevelbeelden en één standbeeld
voor de stad.
De beeldengroep aan de gevel van
de Julianavleugel van het Nieuwe Sint
Anthonius Gasthuis is nog altijd in goede
staat. Sint Anthonius - met bel - zit op een
verheven zetel met naast hem een oude
vrouw en een oude man, die tevreden
glimlachen vanwege de goede gaven, hen
in het gasthuis geschonken.
In Leeuwarden werd in 1897 het Volks
huis De Ontwikkeling aan de Nieuwe-
buren vervangen door een nieuw gebouw,
Ontwikkeling genoemd. De verfraaiingen
aan de gevel, gemaakt door Schröder,
worden in de Leeuwarder Courant van
5 april 1897 zo beschreven: 'Van de drie
bovenramen zijn de boogvullingen met
eenige symbolen verzierd, voorstellende
rechts en links hoe al wat leeft het licht
zoekt en hoe uit de daardoor verkregen
kennis als vrucht de vrede kan worden
verkregen. Het middentafereel is in reliëf
voorgesteld. Een flink uitgevoerd type van
een werkmanskop is omgeven door ver
schillende attributen van het handwerk,
den landbouw enz. Het drielichtkozijn der
benedenverdieping is gekroond met een
zinnebeeldige voorstelling van het gezel
lig en nuttig samenzijn.
Verder zijn afgebeeld drie domino-spe
lende kinderen, een lezende man en een
tweetal in gesprek. In een banderol staat
't Nuttige en 't Aangename. Het fries der
borstwering bevat de spreuk: Wie ge ook
zijt, Leef met uw tijd. De Verdraagzaam
heid en de Vrijheid tenslotte worden door
vogelgroepen voorgesteld.'
Het standbeeld van dokter Eeltsje Halbert-
sma (1797-1858) in Grou
Collectie Willem Winters
Lang heeft het gebouw niet dienst gedaan
voor het volk. In 1907 werd het te koop
aangeboden, in het jaar daarop verkocht.
De zaal beneden werd katholieke bewaar
school en de bovenzaal diende als vergader
ruimte voor katholieke verenigingen.
Daarna vestigde papierhandel De Jong
zich in dit en in het aanpalende pand. De
begane grond van beide panden werd door
verbouwingen verknoeid.
In 1979 kocht de gemeente het complex
aan, sloopte de panden en liet er 26 wonin
gen (van Bonnema?) bouwen op die plek.
