DE KEUKENPRINSES
Het domein van
VAN EEN
JOFFER-VAN-VROEGER
AAN EEN
VROUW-VAN-NU
'W"
naame Mevrouw, onlangs in 't Gravenhage
ovefleeden" (vooral dit laatste is indruk
wekkend) en „Gedrukt volgens haar eigen
Handschrift", dan begrijpt u hoe waarde
vol dit boekje was voor de toenmalige
huismoeder.
In onze kookboeken staan geen genees
middeltjes te lezen, want iedereen kan te
allen tijde een dokter bereiken en stan
daard-medicijnen zijn overal verkrijgbaar.
Maar vroeger waren, vooral voor hen die
op het platteland woonden, de uitvindin
gen op het gebied van hoestdrankjes en
purgeermiddeltjes, uitgedokterd door over-
overgrootmoeders, van gróte waarde.
Wanneer wij tegenwoordig in een der vele
weekbladen de menu's voor de week zien.
dan is de korte- ops'omhiing van 'spijzen ge
heel gericht op een voedzaam, vitamine
rijk maal, dat met niet te veel rompslomp
in niet al te lange tijd op tafel gebracht
kan worden. Maar vroeger werd van hei
bereiden der spijzen een soort ceremonieel
gemaakt. En ook in de namen der gerech
ten is een bijzondere sfeer verwekt. Wan
neer men een recept tegenkomt van „Pas-
tey Van Leysters of Leeuwerikken," dan
zegt men onwillekeurig bij zichzelf het
Engelse kinderrijmpje op:
„Sing a song of six-pence, a pocket full
of rye,
Four-and-twenty blackbirds, baked in a
pie."
En welk machtig oceaan-tafereel krioelt
ons voor de ogen wanneer we lezen hóe
Taarten van kreeften, krabben en andere
Vis" bereid moeten worden! En kijkt u
niet even over uw schouder of er een oude
kol-met-punthoed in het vertrek rondwaart,
wanneer u wilt weten hoe men een „To-
verkoek" moet bakken? Ja, wij weten
tegenw(M)rdig wel, dat men „blanc-manger"
niet moet schrijven: blamansjees maar
maken we 't ooit nog? En „kaveiaar" schrij
ven we tegenwoordig óók anders maar
eten doen we 't niet meer. Worden smaak
en reuk niet héél eventjes gestreeld, wan
neer u leest: „Gonserf van Violier-bloemen
in koekjes, hoe men die excellent maaken
zal?"
En gij, lijder aan maagpijn, grijpt ge niet
onmiddellijk naar deze laatste remedie, nl.
„Huismiddel can de Groot-Hertoginne van
W/"' is tegenwoordig een keuken?
Een klein vertrek met veel kastjes en laatjes, practisch boven en naast elkaar ge
bouwd, met iets uitschuifbaars hiér en iets opklapbaars daar; dit alles om zoveel mogelijk
te kunnen verstouwen in een overzienbare ruimte.
Het is wel eens anders geweest, zoals onze illustratie laat zien. Waarschijnlijk is dit nog
maar een gedeelte van de keuken: een ruimte, waar men behoefte krijgt zich oer fiets
doorheen te spoeden, van de tafel naar het spitvan de koperen pomp naar het fornuis.
Of de drie aanwezige dames allen tot het personeel behoren of dat een van hen de
vrouw-des-huizes is, al of niet bijgestaan door een dochter - wij kunnen het u niet
vertelden. Daar de (ontactische) kleding van alle drie dezelfde is, vermoeden wij, dat
het de keukenprinses rs met twee helpsters. De glas-in-lood-ruitjes zien waarschijnlijk
uit op een binnenplaats, de koperen pan, de kraan en pompzwengel blinken natuurlijk
als goud (alleen de ketel wordt roetzwart, maar die zal straks wel weer opgepoetst worden),
het valletje is schoon gewassen en flink gesteven, op de tafel wordt het deeg gerold voor
een prtstei of taart, de zittende figuur is aan het schoonmaken van groenten of schilt de
aardappelen, de poes onder de tafel kijkt begerig toe en de dame op de achtergrond,
wat benijden we haar, wanneer we haar zien kijken naar dit vette gebraad en bij liet
opsnuiven van de overheerlijke geuren!
De afbeelding is de titel
plaat van een bruinlerei
boekje, uitgegeven ,,T' Am
sterdam By Steeve van Es
veldt in de Beurssteeg by dei
Dam. 1746." De titel luid
„De volmaakte Hollands!
Keuken-meid" en vele onder
titels maken bekend dat mei
uit dit geschrift kan leren hot
spijzen, confituren en nage
rechten te Ixreiden, hoe mer
„inlegt" tegen de winter, wal
men in de slachttijd moei
doen, hoe men des zomers hel
bier goed kan houden en
tevens dit is zéér belangrijk
hoe men kan zien of vlees
„ten tyden der Vee-Pest, ge
zond is of niet."
Maar de volmaakte Hollandse
keukenmeid laat het daar
niet bij; zij vertelt u tevens
hoe men een „ordentelijke
tafel zal schikken wanneCr
men zijn vrienden onthaald;
met eenige figuren van opge-
disehte Tafels" „Als mede
eenige Huismiddelen voor de
Verkoudheid, om allerhande
hoort zen onfeilbaar te genee-
zen, om het Gezicht te ver
sterken, etc.'"; allerhande zie-
kenkostjes besluiten deze
huismiddeltjes. Wanneer u
voorts weet, dat dit alles is
„Beschreeven door eene voor-
