nieuwe wijken in Ijet \\festen
Gelukkig is de stadsautobusdienst rondritten gaan organiseren, toaar-
aoor de Leeuwarder een belangrijk hulpmiddel heeft gekregen om
met zijn woonplaats vertrouwd te blijven. Dat is wel nodig, want de
uitbreiding vindt de laatste jaren in een bijna niet meer bij te houden
tempo plaats. Straat na straat wordt aangelegd en huis na huis wordt
opgetrokken. Dat het einde der woningnood daarbij nog lang niet in
zicht is, moet een treurig hoofdstuk op zichzelf worden genoemd. Daar
over zouden heel wat hoofdstukkenvol te schrijven zijn, maar aange
zien dat in dit nummer niet de bedoeling is, zullen wij ons alleen bepalen
bij de stadsuitleg.
8
GROEIEND LEEUWARDEN (I)
Ook voor Leeuwarden is dat natuurlijk
een buitengewoon belangrijke aangele
genheid, omdat al deze nieuwe straten
en woningen het aanzien van de stad
volledig veranderen. Dat betreft het
uiterlijk, maar ook innerlijk verandert
er zo het een en ander. De stad wordt
groter waardoor veel minder Leeuwar
ders elkaar nog kennen.
Een en ander kan tot gevolg hebben,
dat de stad een verzameling van een
tachtig-duizend personen wordt, die on
derling weinig of geen binding meer
hebben. Zo ver is het gelukkig nog lang
niet en de Leeuwarder Gemeenschap
de naam zegt dit reeds hoopt dat het
ook nimmer zo ver zal komen.
Een van de middelen daartoe is onge
twijfeld het vermeerderen van de ken
nis omtrent de stad. Daartoe behoort
de historie, maar ook de „nieuwe stad",
die in menig opzicht haar vorm nog
moet vinden. Althans in enkele uitbrei
dingsplannen, waarvan dat in het Wes
ten snel de voltooiing nadert. Vandaar
dat om te beginnen een kaart van dat
nieuwe Westen wordt afgedrukt.
De Leeuwarder, die niet al te vaak in
deze wijk komt, zal daar de stad nauwe
lijks nog kennen. Geen wonder, want de
laatste zeven, acht jaar is hier voor
Leeuwarder begrippen kolossaal veel ver
anderd. Die veranderingen hebben zich
in hoofdzaak voltrokken tussen de Har-
lingerstraatweg en de Mr P. J. Troel-
straweg, namen waaraan de oude Leeu
warder nog steeds niet goed is gewend,
omdat hij lang heeft gesproken van
Marssumer- en Stienserdijk.
Ook ten Zuiden van de Harlinger-
straatweg is het nodige veranderd. De
„donkere" blokken vertellen wat er daar
na de oorlog is gebouwd. Geheel bij is
de kaart helaas al niet meer, maar veel
mankeert er toch niet aan bij de Bilder-
dijk- en de Pieter Langendijkstraat. Dat
zal binnen enkele jaren het geval zijn,
wanneer de nieuwe veemarkt een feit
is geworden. Het „maagdelijke" gedeelte
links onder op de tekening is de plaats,
waar straks het royale marktterrein
met alles dat daarbij hoort, zal worden
aangelegd.
Dè veranderingen hebben echter ten
Noorden van de Westelijke toegangsweg
van de stad plaats gevonden. Het is nu
bijna ondenkbaar, maar in 1946 waren
de onvoltooide Sweelinckstraat met een
klein stukje Valeriusstraat hier de meest
Westelijke bebouwing van de stad, een
enkel huis daargelaten bij wat nader
hand het Beethovenplantsoen zou wor
den.
Nu vermaken zich honderden kinderen
in de speeltuin op dat plantsoen. Het
eerste wijkleven is er dus in dit stuk
stad, dat nu al een kleine zeven-honderd
nieuwe woningen telt. Dat is ongeveer
twee-derde deel van het aantal, dat de
stedebouwkundige dienst hier heeft ge
dacht. Deze dienst heeft natuurlijk niet
alleen aan woningen gedacht, hoe be
langrijk deze ook mogen zijn. Bij zo veel
huizen horen ook winkels, scholen en
verenigingsgebouwen.
Van de 34 winkels en negentien am-
bachtsbedrijven, waarvoor er hier ruimte
is uitgespaard, staat er echter nog niet
een. Wat niet is, kan echter worden. Zo
denkt ook de N.V. Bouwkas Noord Ne
derlandse Gemeenten er over en daar
om houdt zij grond beschikbaar voor
dagwinkels bij de woningen in vier
woonlagen aan de Telemannstraat. Deze
beide blokken zijn de eerste van dit
type in deze wijk. Niet echter in de stad,
want daarvan heeft het Oosten aan de
Pieter Stuyversantweg de primeur. Het
Westen is wel het eerst met de drie
woonlagen, waarmee men April 1951 is
beginnen te bouwen. De eerste van die
woningen zijn nu al weer twee jaar be
woond en de oorspronkelijke 270 zijn
intussen al weer door andere drie-lagers
gevolgd.
Doch, wij dwalen ietwat af. Behalve
winkels zijn er dus ook scholen in deze
wijk gedacht. Natuurlijk, want al die
kinderen van de uiteindelijk rond dui
zend woningen kunnen niet „in het wild"
opgroeien. Daarom rekent men Weste
lijk (links) van de Valeriusstraat op
twee lagere scholen en twee kleuter
scholen. Aan de overzijde van dit on
derdeel van de toekomstige stadsauto-
weg heeft men een dubbele school en
een kleuterschool gedacht.
Dat behoeft natuurlijk niet precies alle
maal zo te komen, hetgeen ook al blijkt
uit het feit, dat de dubbele school reeds
aan de „overkant" staat, aan de Tele
mannstraat. Voor scholenbouw wordt
verder ruimte vrij gehouden op de hoek
van de Offenbach- en de Euterpestraat,
alsmede aan de Sweelinckstraat bij de
Bachstraat. Wanneer er verenigingsge
bouwen komen, dan zal dat waarschijn
lijk op de hoek zijn van de Corelli- en
de Verdistraat en de Corelli- en de
Haydnstraat.
Er zit dus voorlopig nog voldoende „mu
ziek" in deze muziekbuurt, al schiet de
woningbouw ras in de richting van de
volvoering van het uitbreidingsplan. Op
de tekening is dat duidelijk te zien. Ook
in dit gedeelte is zij nog niet geheel bij
gewerkt, want intussen is bijv. ook reeds
een begin gemaakt met de bouw van 22
ééngezinswoningen aan de Goudnod-
straat en het stuk Corellistraat daar
vlak tegenover.
Hoewel de étagebouw overheerst, zit er
in deze wijk nog wel de nodige variatie
in het woningtype, al had de variatie in
bouwtrant wel wat groter kunnen zrjn,
ondanks het feit, dat dit tegenwoordig
niet zo eenvoudig is.
In 1950 is hier met de bouwwerkzaam
heden begonnen in de vorm van 21 du-
plexwoningen. Aan het Beethovenplant
soen zijn het onmiddellijk „simplexen"
geworden, maar voor de rest zal het nog
wel geruime tijd duren alvorens van de
vier deuren op een rijtje er twee kun
nen verdwijnen. Verder staan er dan
nog de uit de nood der tijden geboren
buiten-volume-woningen, die een flink
percentage van de ééngezinswoningen
vertegenwoordigen. Een klein aantal on
der- en bovenwoningen staat er aan de
Offenbachstraat en daarmee is de staal
kaart van deze wijk voorlopig klaar.
Lang zal die toestand niet voortduren,
want de stad verandert hier bij de dag.
Om niet al te veel achter te blijven,
mag men er wel geregeld een kijkje ne
men en daar is niets op tegen, integen
deel! Deze kaart van de stedebouwkun
dige dienst kan de Leeuwarders daar
voor thuis al wat wegwijs maken. De
zwart gemaakte blokken hebben voor
het gehele Westen betrekking op 753
woningen met in totaal een kleine 3200
personen volgens de gemiddelde gezins
sterkte van 4.2 berekend.