Onze veemarkt in de loop der eeuwen
NOVEMBER
SLACHTMAAND
9
van de markt toegewezen (op de plaats,
waar nu de stadsbussen samenkomen),
de varkens kan men vinden in de „laan"
naar het Ruiterskwartier (noordkant van
het huidige Zaailand), de runderen staan
oostelijk van de schapen (tegenwoordig
de parkeerruimte achter de fontein) en
meester de voorkeur aan het plaatsen
van schapen op de verdieping, omdat
deze dieren gemakkelijk gedreven kun
nen worden en zich op hellingen vrij ge
makkelijk bewegen". Inderdaad, een koe
beest heeft al bezwaren tegen de opgang
naar de veewagen en een geit houdt
De naam November komt van novem
negen, omdat deze maand vol
gens de oud-Romeinse kalender de
negende was. De oud-Hollandse naam is
Slachtmaand. Voor die naam is men in
Leeuwarden op de juiste plaats. Niet,
omdat in onze Friese hooldstad meer
geslacht zou worden dan elders, maar
het vee waarvan toch e.en groot ge
deelte voor de slacht is bestemd
wordt elke Vrijdag aan- en algevoerd.
Allemaal zijn wij wel eens op de vee
markt geweest en we hebben daar staan
kijken naar die gezellige drukte, het
loven en bieden, heel het bewegelijk
gedoe.
In oude papieren staat te lezen, dat in
de zestiende eeuw op de Nieuwestad
veemarkt werd gehouden: „van den But-
lerwaege (dit is de Waag, die wij nü
nog kennen) aff westwaerdts op de Nye-
stadt, ten suyden van het diepte". Per
koe of paard moest men een stuiver aan
de Schutterij betalen, wie dit niet wilde
doen was verplicht „met zyne beesten te
staen achter den Dominicaenen Conu-
ent Convent) by de Put".
Later, in de zeventiende eeuw, wordt het
oostelijk deel van het Zaailand, bij de
Wirdumerpoort, tot Veemarkt verheven;
wanneer in de eerste helft van de vorige
eeuw de Wirdumerpoort (helaas!) wordt
gesloopt kan het terrein voor de vee
markt worden uitgebreid. Tweehonderd
stenen palen, met ijzeren baliën verbon
den, worden in de grond geslagen en
negentig lindebomen worden geplant.
De schapen krijgen het westelijk deel
een ruim wagenpark (op de plaats van
de fontein) loste het toenmalige parkeer
probleem op.
Men dacht voor „altijd" goed ingespan
nen te zijn, wat deze veemarkt betrof,
maar een vijftigtal jaren later was de
ruimte veel te klein en in 1874 werd de
ons bekende veemarkt bij het station in
gebruik genomen. Ook daar had men in
onze eeuw alweer te weinig ruimte en
zo besloot men om een verdieping te
bouwen op het meest westelijke markt-
deel. Op 27 Juni 1929 werd deze in ge
bruik genomen en de schapen konden in
het vervolg genieten van een weids uit
zicht over de koeien, de paarden, de
kopers en de verkopers.
Toen deze uitbreiding in voorbereiding
was, is in de raad aan een deskundige
gevraagd wélke veesoort het meest ge
schikt geacht werd om deze hoogte te
beklimmen. Als antwoord „gaf de markt-
weer te veel van klimmen en zou waar
schijnlijk op het dak belanden.
Voorts werd ook in de raad geconsta
teerd, dat het voordeel van deze ver
bouwing was „dat verdere uitbreiding in
de toekomst gemakkelijk is te verkrij
gen". Maar ziet, een dertig jaar later
maken we plannen voor een geheel
nieuw marktterrein, met grote ruimte
voor aan- en afvoer, verder weg van het
te nauwe centrum.
Als illustratie van dit slachtmaandver
haaltje een loto, die bewaard wordt in
het stedelijk archieI en die drie runde
ren voorstelt, bekroond ter gelegenheid
van het vijitigjarig bestaan van de vee
markt in 1924. Haar bekroning bracht
haar echter niet veel geluk, want wij
zien de drie prijswinnaressen als „aan
gekocht door slager De Vries in de
Gröote Hoogstraat
M. J. VAN HEEMSTRA
