FRIESE ZIEKENOMROEP
krijgt eigen studio-ruimte en heeft medewerkers nodig
7
-mm>
1~^V e na-oorlogse opmars van de bandrecorder heeft verschillende nieuwe moge-
J lijkheden op het gebied van de geluidstechniek geschapen. Het opnemen en
conserveren van geluid vereiste vroeger het ingewikkelde procédé van het
maken van gramofoonplaten een werkje, dat in handen van amateurs slechts
gebrekkige resultaten opleverde. Nu kan men spraak, muziek en zang „op de band"
vastleggen en de daarvoor vereiste vaardigheid in het bedienen van de apparatuur
is gering. De moderne bandrecorder heeft een hoge graad van perfectie bereikt
(al zijn er natuurlijk kwaliteitsverschillen) en voor amateurgebruik zijn apparaten
in de handel, die een zeer aanvaardbare geluidsopname leveren. Daarbij komt dan
de wonderlijk handige eigenschap van de geluidsband, die men vaak op z'n Engels
„tape" noemt, dat het daarop vastgelegde geluid weliswaar onbeperkt houdbaar is,
maar spoorloos kan worden weggeveegd bij het zogenaamde wissen. Dit laatste
hoeft men zelfs niet apart te doen, want bij het maken van een nieuwe opname
verdwijnt de oude vanzelf. Een groot gemak van de bandrecorder is ook, dat de
fabrieksapparaten zowel voor opname als weergave gebruikt kunnen worden.
Tussen opnemen en weergeven ligt geen enkele bewerking van de band, zodat
deze direct „voor gebruik gereed" is.
Een van de toepassingen van de band
recorder is het samenstellen van pro
gramma's voor de patiënten in zieken
huizen en sanatoria, waarbij het alge
mene, onpersoonlijke karakter van de
radio-uitzendingen voor deze groep luis
teraars plaats kan maken voor een lo-
caler sfeer. Zon plaatselijke zieken
omroep kan voor een deel het gemis
aan direct contact met de wereld rondom
(in de eerste plaats de eigen woon
plaats) vergoeden, vooral door het geven
van geluidsreportages van belangrijke
gebeurtenissen. Zij kan verder een rol
spelen bij het voorlichten van de pa
tiënten over wat er voor hem of haar
in het ziekenhuis wordt gedaan of kan
worden gedaan, eveneens door repor
tages, door toespraken of vraaggesprek
ken. Zij kan ten slotte in direct contact
treden met bepaalde patiënten, door ge
lukwensen voor jarigen en anderen, die
feestelijke gebeurtenissen op het ziekbed
moeten gedenken, in het programma op
te nemen.
Het werk der ziekenomroepen (die hun
programma's uiteraard niet via een zen
der, maar door middel van de geluids
apparatuur in de inrichtingen ten gehore
brengen) is nog jong en er wordt nog
veel geëxperimenteerd met de pro
gramma-samenstelling. Dit gebeurt in
Leeuwarden door de Friese Zieken
omroep, die enige jaren geleden in het
leven is geroepen door de Nederlandse
Tafelronde Leeuwarden. Op 22 novem
ber 1954 werd het eerste programma
samengesteld (met Sinterklaas als hoofd
persoon) en, na een experimentele
periode, volgde op 15 april 1955 ten
stadhuize de officiële installatie door de
burgemeester van Leeuwarden.
In de thans verlopen jaren heeft de
Friese Ziekenomroep een grote reeks
van programma's samengesteld en voor
de patiënten in de Leeuwarder zieken
huizen en het Parkherstellingsoord ten
gehore laten brengen. Successen en
tegenslagen hebben de medewerkers in
deze periode geleerd, dat dit werk grote
mogelijkheden heeft, maar dat de moei
lijkheden gemakkelijk onderschat worden.
Daar zijn allereerst de technische pro
blemen, die een gevolg zijn van het feit,
dat zo n programma (dat in verband met
de bandlengte ongeveer een half uur
kan duren) uit een afwisseling van ge
sproken woord en muziek dient te be
staan. Het aan elkaar rijgen daarvan is
nog heel iets anders dan het bedienen
van een recorder. De Friese Zieken
omroep gebruikt twee van deze appa
raten bij het monteren van het pro
gramma. Bij het voorbereidende werk
worden de bestanddelen van het pro
gramma zonder onderling verband op
verschillende banden opgenomen. Daar
na wordt het geheel „bij stukjes en
beetjesopgenomen op de definitieve
band, die op een van de twee recorders
gaat, terwijl de andere wordt gebruikt
om de oorspronkelijke bandjes af te
draaien, voor zover het daarmee opge-
nomene een plaats in het programma
waardig is gekeurd. Daartussendoor
komt de apart opgenomen muziek
en aankondigingen enzovoort worden
direct op de programma-band gebracht
via de microfoon. Om van dit alles een
sluitend geheel te maken is een heel
karwei, waarbij met passen en meten
de tijd wordt versleten.
De moeilijkheden, die hieraan zijn ver
bonden, zijn echter bij de Friese Zieken
omroep inmiddels wel voor het grootste
deel overwonnen. Aan de ene kant is
de technische vaardigheid der medewer
kers gegroeid en aan de andere kant zijn
vele problemen en probleempjes zo lang
zamerhand uit de weg geruimd door uit
breiding en verbetering van de appara
tuur.
Het belangrijkste probleem is nu wat
de zieken in deze programma's moet
worden geboden. Het heeft natuurlijk
geen zin radiotje te spelen en de pa
tiënten te brengen wat ze in ruime mate
en veel beter van Hilversum te horen
kunnen krijgen. Muziek als zodanig mag
dus nooit de hoofdzaak worden en even
min heeft het veel zin programma's van
algemene aard te brengen. In concur
rentie met de grote radio zou zo n zie
kenomroep een mal figuur slaan. Wel
kan zij een deel van haar taak vinden
in het opnemen en heruitzenden van
radio-programma's, die op een zo laat
uur worden gegeven, dat de ziekenhuis-
en sanatoriumpatiënten er niet naar kun
nen luisteren. Dit geldt ook voor uitzen
dingen van de Regionale Omroep Noord,
die niet in deze inrichtingen doordringen.
