De maand november in beeld
Stedelijke bibliotheek (vervolg)
Havank en Voordewind, en Nienke
van Hichtum en Grilk staan hier ver
enigd met hele reeksen dissertaties, tijd
schriftartikelen en monografieën van
vakgeleerden uit alle faculteiten. Het
aantal professoren, dat hier geboren
werd (van de levenden noem ik: J. T.
Bakker, H. Bergema, P. Th. Oosterhoff,
O. F. Uffelie en S. van Valkenburg) of
hier werkzaam waren, zoals J. H. Beek
huis, P. J. Enk, H. W. F. Stellwag en
de beide Sevensters, is legio. Onder de
ouderen noem ik bekende plaatselijke
predikanten als de zeventiende eeuwers
Wilhelmus a Brakel en Hermannus Wit-
sius, beiden in bepaalde calvinistisch-
piëtistische kringen nog steeds met vlijt
bestudeerd, en uit meer recenter perio
den namen als Van Andel, Van Es,
Dozy, Bolkestein en niet minder dan
drie Wagenaars, een hervormd hoogle
raar, een gereformeerd predikant-frisiast
en een rabbijn.
Van de juristen noem ik alleen De
Huberclan uit de zeventiende en acht
tiende eeuw, wier boeken tegenwoordig
zo zeldzaam en duur worden, doordat de
Zuidafrikanen, voor wie het Rooms-
Hollands recht nog gelding heeft, ze alle
wegkopen. De letterkundigen en histo
rici, hoe belangrijk ook, ga ik voor dit
maal stilzijgend voorbij, om wat langer
stil te staan bij de natuurfilosofen, van
wie de meeste beoefenaars in dit geval
minder onbereikbaar geleerd zijn, dan
men zou vrezen. Onder deze rubriek
vallen bijvoorbeeld ook architecten, in
genieurs, apothekers e.d. Zo bezit de
stad hier een niet geheel complete, maar
toch aardig omvangrijke verzameling
werken van de in 1527 te Leeuwarden
geboren, doch te Antwerpen werkende
binnen- en buitenhuisarchitect Hans
Vredeman de Vries, meest bestaande uit
gravurereeksen. In dezelfde rubriek
vindt men interessante oude studies over
strategie, landmeetkunde enz.
Unieke exemplaren
Het oudste, ter plaatse bewaarde boek
is een druk van de Saksische ordonnan
tie uit het begin der zestiende eeuw, een
klein zakboekje met grappige prentjes
naast de tekst. Het is het enig bekende
exemplaar, maar dat geldt voor een
groot aantal oudere en nieuwere, ja
zelfs van zeer nieuwe drukken. Met
name van de verenigingsorganen zijn er
enkele, die ook bij het bestuur ontbre
ken en nog bij ons geraadpleegd kunnen
worden. Des te meer te betreuren is, dat
wij lang niet van alle organisaties de
publicaties geregeld ontvangen. Bij na
vragen naar verloren gegane oude
schoolkrantjes, waaraan Slauerhoff en
Vestdijk hadden meegewerkt, bleek on
langs nog, hoe noodzakelijk het is, dat
dergelijke uitgaafjes althans op één cen
trale plaats goed bewaard worden.
Behalve boeken bezit de Stedelijke Bi
bliotheek ook handschriften. Hiervan is
het oudste een vijftiende eeuws dubbel
blad perkament met het leven van de
stadspatroon S. Vitus en diens mede-
martelaar Modestus. Een boekje met
kerkelijke teksten uit dezelfde tijd, waar
van het verband met de stad niet bleek,
werd, evenals een (helaas defecte) incu
nabel uit het einde dier eeuw door ons
aan de Provinciale Bibliotheek, waar zij
meer tot hun recht komen, in bewaring
gegeven.
Kaarten en prenten
Tenslotte bezit de stad een nagenoeg
volledige verzameling kaarten en pren
ten van Leeuwarden, en portretten harer
ingezetenen. De oudste kaart van Jacob
van Deventer had Alva tot stafkaart
moeten dienen, ware hij op tijd klaar
geweest. Hij behoorde tot een grote col
lectie stadsplattegronden uit Noord- en
Zuid-Nederland, die in Eekhoffs bezit
was geraakt en waaruit hij het Fries
Genbotschap met die der andere Friese
steden verblijdde. De rest raakte ver
spreid, voor een groot deel in België.
Óp topografisch gebied is de stad verder
vrij goed voorzien. Oude tekeningen,
schilderijen en gravures, moderne brief
kaarten en foto's zijn hier in groten ge
tale aanwezig en worden nog jaarlijks
in soms aanzienlijke hoeveelheden ver
worven, waarvoor wij in de eerste plaats
de plaatselijke pers dank verschuldigd
en gezellige drukte.
zijn. Ook de illustraties voor de „Leeu
warder Gemeenschap" komen na verloop
van tijd op het stadhuis!
Alleen van portretten zijn wij wat min
der goed voorzien. Veel is aanwezig,
maar tal van meer of minder prominente
stadgenoten worden hier nog vergeefs
gezocht. Wie oude foto's bezit, en over
opruimen denkt, kan te allen tijde bij
ons terecht. In dit. verband een wenk.
Schrijft u toch vooral achter op al uw
foto's naam, woonplaats en kwaliteit van
de geportretteerde en het tijdstip van
de opname. U weet het nog, maar latere
geslachten zullen u dankbaar zijn voor
de mededeling. Er bestaan reeds teveel
naamloze portretten.
Vergeleken met de massale uitlening
van onze zusterinstellingen vallen de
twee- a driehonderd boeken, die hier
jaarlijks de deur uitgaan, geheel in het
niet. Het zijn vooral wetenschappelijke
weikers, die al of niet door bemiddeling
van elders gevestigde bibliotheken hier
zeldzame werken lenen. Voor ontspan
ning wordt hier niet uitgeleend; wel wor
den serieuze „sneupers" met genoegen
geholpen, wanneer zij de boeken, die
voor ons in de eerste plaats verzamel
object zijn, goed behandelen.
M. J. VAN LENNEP,
Archivaris der gemeente
Leeuwarden
1. De traditie van Sint Maarten werd ook dit jaar voortgezet op
12 november, omdat de elfde een zondag was.
2. Bij de tweede ronde van het internationaal damtournooi, in de
Beurs te Leeuwarden op 7 november gehouden, deed de commis
saris der Koningin de eerste zet.
3. In de Zuivelbank werd het bij de collecte voor de hulp aan de
Hongaren ingezamelde geld geteld op 6 november.
4. De eerste schaatsenrijders waagden zich op de 21ste november al
op het gladde ijs. Hun vreugde was van korte duur.
5. De heer K. Lugtenborg was op 23 november veertig jaar arts in
Leeuwarden.
6. In de Esdoornstraat werd op 8 november de eerste steen gelegd
voor de eerste christelijke kleuterschool.
7. In de Klanderij werd op 6 november een Boekejoun gehouden.
8. In het begin van de maand werd de kooplust van het publiek door
de internationale spanning sterk aangewakkerd en lege vakken in
de winkels waren daarvan het gevolg.
9. Op 27 november begonnen in de Harmonie de Sinterklaasvoorstel
lingen voor de kinderen van de openbare lagere scholen.
10. In dezelfde Sinterklaastijd heerste in de winkelstraten een grote
