Waarschijnlijk
de oudste
Leeuwarder
vereniging
koozen zijnde, niet goed vind zulks te
accepteren, zal daar van bevrijd zijn,
mits terstond in de SocieteitsCassa be-
taalende zeven Caroli Guldens". Met
geld was dus veel goed te maken,
maar: „Die geen welke rusie of ques-
tie op de Sociëteit zoekt, of tragt te
stigten, zal voor altoos uit dezelve ge
zet worden".
In het begin van de negentiende eeuw
kwam de Grote Sociëteit bijeen in het
logement „Het Hooghuis" aan de
Nieuwestad bij de Lange Pijp, waar la
ter de bekende „Winkel van Sinkel is
geweest (nu de firma Bervoets). In
1821 kocht een sociëteit het pand, dat
op de foto is afgebeeld. Het droeg toen
de naam „De twaalf keizers", naar
een uithangbord met portretten van
twaalf Romeinse keizers, die later ook
op de binnenkant van de vensterlui
ken werden afgebeeld. Het pand ging
in december 1824 over aan de sociëteit
en in 1826 kon het, na een uitgebreide
verbouwing, in gebruik worden geno
men.
Leeuwarden heeft, speciaal- in de vo
rige eeuw, verschillende andere socië
teiten gehad, waarvan nog altijd de
namen „Amicitia" en „De Harmonie"
getuigen.
1784 opgerichte sociëteit later de
„Grote Sociëteit" is geworden. Dit
laatste lijkt echter wel waarschijnlijk
en dan zal men, bij alle duisterheden
omtrent de oudste geschiedenis, toch
wel mogen concluderen, dat deze ver
eniging de oudste nog bestaande van
de Friese hoofdstad is.
De ledenlijsten van de Grote Sociëteit
en haar voorgangster in de achttiende
eeuw geven de namen van tal van no
tabelen; voor „Jan en alleman" was de
vereniging zeker niet bestemd, zoals
al blijkt uit de contributie, die in 1769
veertien Caroligulden en vier zesde-
halven voor de knecht bedroeg. Het
toetreden tot de sociëteit is trouwens
altijd aan ballotage onderworpen ge
weest. In de ledenlijst van 1784 wor
den 107 namen vermeld.
De boeten op overtreding van het re
glement waren niet mals: „Die een
Hond op de Sociëteit brengt, of die zijn
Hond niet aanstonds van daar jaagd,
zal telkens verbeuren een Caroli Gul
den". De leiding van de sociëteit be
rustte bij zes directeuren; wie tot dit
ambt werd verkozen en er niet voor
voelde, kon zich vrij kopen: „Die gee-
ne der leden, welke, tot de directie ge-
Op deze foto van de Lange Pijp uit
het begin der dertiger jaren staat het
gebouw van de Grote Sociëteit (nu de
firma Morrema), rechts van de Bagij-
nesteeg. Het gebouw kreeg in 1935 de
tegenwoordige bestemming, bijna een
eeuw nadat het door de Sociëteit was
aangekocht. Tal van jaren is het dus
het trefpunt geweest van de leden de
zer vereniging, die ook thans nog be
staat, maar niet meer over een eigen
gebouw beschikt. De Grote Sociëteit in
Leeuwarden heeft dus een lange, res
pectabele historie achter de rug, veel
langer nog dan uit het voorgaande
blijkt overigens. In een der bewaard
gebleven reglementen wordt als op
richtingsjaar vermeld 1784 en er is
zelfs een reglement uit 1769, waarin
de in 1765 tot de „Sociëteit binnen
Leeuwarden" toegetreden leden zijn
vermeld, zonder dat volkomen duide
lijk wordt of in dit laatste jaar de op
richting ervan is geweest. In het ver
volg van de historie is alweer een duis
ter punt: onbekend is, of de in 1765
opgerichte of reeds bestaande sociëteit
een rechtstreeks vervolg heeft gehad
in die van 1784; bovendien is niet meer
met zekerheid vast te stellen of de in
„De Leeuwarder Gemeenschap"
Hoofdredakteur: W. H. Kuipers, Tel.
8203 Adres Administratie: Voor
streek 101-103, Tel. 22046 en 22047
Redaktie Stadhuis Leeuwarden, Tel.
21141 Abonnementsprijs 1,80 per
jaar Gironummer 809910 ten name
N.V. Erven Koumans Smeding, Leeu
warden
De Lange Pijp in de dertiger jaren. Op de achtergrond de Grote Sociëteit. (Archieiioto H. Mellema, Leeuwrikstraat 1)
