Dr. M. BLANKENSTEIN
voor jeugduniversiteit
T.rxuwARm'N
II
9
flïU«»8
aantal verschillende kaarten te ver
krijgen. In het begin is van het totaal
der binnengekomen kaarten een groot
deel aanwinsten, maar wanneer de
collectie zich uitbreidt, dan komen er
steeds meer „doubletten" binnen.
De heer Schoustra heeft dus zo'n drie
duizend verschillende kaarten, die,
keurig straatgewijs geordend, in een
grote archiefkast zijn ondergebracht.
Al deze prentbriefkaarten zijn boven
dien netjes „ingelijst" tussen twee vel
letjes zwart papier, in één waarvan
het kader voor het beeld is uitgesne
den. Niet alleen door het aantal, maar
ook door de verzorging, is deze verza
meling wel bijzonder interessant.
Drieduizend verschillende kaarten van
Leeuwarden is wel een bijzonder groot
aantal en het bewijst de grote ver
scheidenheid, die op dit gebied be
staat. Het totale aantal, dat bijeen te
brengen zou zijn, moet echter nog ho
ger worden gesteld; het ligt, volgens
de heer Schoustra, tussen de 4000 en
4500. Voor een topografische verzame
ling zijn al deze kaarten echter niet
interessant; de vele kaarten van „Us
Heit" bijvoorbeeld vertonen uiteraard
geen enkel verschil, omdat het afge
beelde standbeeld gelijk is gebleven.
Wel kunnen al deze verschillende
kaarten straks hun plaats krijgen in
de tweede collectie, die de heer Schou
stra thans bezig is op te bouwen. Daar
bij wordt de verdeling niet naar de
straten gemaakt, maar naar de uitge-
ers, an wie enkele een grote naam
op dit gebied hebben verworven: De
meeste kaarten zijn verschenen door
toedoen van Boekhandel G. Dijkstra,
verder kunnen van de Leeuwarders
worden genoemd: S.A. Markus en H.
Wijbenga van de „Goedkope Winkel"
aan de Voorstreek. Ook zijn er Am
sterdamse uitgevers van Leeuwarder
prentbriefkaarten geweest: J. Sleding
en de Firma Rembrandt. Ten slotte
hebben Duitsers zich met deze zaken
beziggehouden; in dit land is men
trouwens met het uitgeven van de
prentbriefkaarten begonnen, zoals nog
altijd de onuitroeibare benaming „an
sichtkaart" aantoont.
Zeer gewild voor verzamelaars zijn de
gekleurde kaarten uit het begin van
Dit is een van de oudste prent
briefkaarten van Leeuwarden
De foto is gemaakt in of voor
1893, want in dat jaar verdween
het bruggetje voor voetgangers
over de Tuinen (de Hoge Brug)
en werd ook het mooie huis met
het trapgeveltje afgebroken.
Dat huis stond dus op de hoek
van de Tuinen en de Turfmarkt
en rees uit het water op. Het ge
meentebestuur besloot dit pand
en het hoekhuis van de Tuinen
en de Voorstreek af te breken
om een verbinding te creëren
tussen de Voorstreek en de Turf
markt.
Het voetgangersbruggetje werd
toen overbodig. Ook de Grote
Draaibrug, die we links op
de foto nog net kunnen zien,
kon in 1893 worden opgeruimd,
want in dit, voor het Leeuwar
der stadsschoon zo rampzalige
jaar werd ook het schilderachti
ge grachtje langs de Turf- en
Tweebaksmarkt gedempt.
Hoewel de foto dus al ver voor
de eeuwwisseling is gemaakt,
moeten we aannemen, dat deze
prentbriefkaart na 1899 op de
markt is gebracht. De uitgever
is niet bekend; de maker van de
foto wel. Dat is de heer H..J
Kraye, die fotograaf was bij de
firma H.A.K. Ringler. Het post
stempel op deze kaart draagt
het jaartal 1904.
deze eeuw, die overigens wel duidelijk
aantonen, dat de vrije fantasie der
uitgevers bij het aanbrengen der kleu
ren een grote rol kon spelen. Er zijn
uitgaven van dezelfde foto's, maar
met totaal verschillende kleuren,
waarvan ons slechts één in overeen
stemming met de werkelijkheid kon
zijn waarschijnlijk zijn ze geen van
alle op dit punt betrouwbaar. Het is
trouwens toch uitkijken, met die oude
kaarten. In de verzameling van de
heer Schoustra ziet men twee met
precies hetzelfde grachtbeeld. Op één
daarvan heeft een schip de vlag in
Dr. M. Blankenstein zal als spreker op
treden in de volgende bijeenkomst van
de „Jeugduniversiteit", die op 7 janu
ari wordt gehouden in de Harmonie
(dus niet, zoals gebruikelijk in Amici-
tia). De toegangsprijs voor jongeren is
0,50. Kaarten zijn verkrijgbaar bij de
besturen van de bij de Sectie Jeugd
aangesloten verenigingen en bij het bu
reau van de Stichting Leeuwarder Ge
meenschap, Raadhuisplein 32.
Dr. M. Blankenstein, thans reisredac-
teur van het dagblad „Het Parool", is
bij uitstek deskundig op het gebied van
de buitenlandse politiek, in het bijzon
der door het feit, dat hij nu reeds vele
tientallen jaren in vredestijd en in
oorlog de brandpunten van deze poli
tiek heeft opgezocht. Bij zijn op eigen
ervaringen berustende kennis komt de
persoonlijke relatie, die hij met vele
staatslieden heeft onderhouden of nog
onderhoudt. De „Jeugduniversiteit"
geeft thans de Leeuwarder jongeren de
unieke kans dr. Blankenstein als spre
ker te leren kennen. Het onderwerp
van de avond is, zeer in het algemeen:
„De internationale problemen van de
ze tijd". De spreker zal zich daarbij in
ruime mate richten op het actuele po
litieke gebeuren.
top, op het andere niet. Er zijn kaar
ten van dezelfde foto, terwijl op één
daarvan personen op de voorgrond
zijn weggewerkt. En de meest curieu
ze vervalsing betreft een foto van het
Wilhelminaplein, met boven het Ge
rechtsgebouw een machtige ééndek
ker. Die kon daar gevlogen hebben,
maar volkomen ondenkbaar is, dat de
wandelaars op ditzelfde Wilhelmina
plein en afgebeeld op dezelfde kaart,
geen enkel teken van belangstelling
voor dit vliegtuig aan de dag legden.
Waarheid en verdichtsel liggen dus
vreemd door elkaar bij die oude prent
briefkaarten, die, afgezien van ge
makkelijk herkenbare vervalsingen,
een interessant beeld geven van het
Leeuwarden van vroeger. Uit welke
tijd dateren de oudste kaarten? Aan
genomen mag worden, dat 1899 het ge
boortejaar van de prentbriefkaart is
geweest, want poststempels met een
vroegere datering zijn niet gevonden.
De foto's zelf kunnen overigens wel
ouder zijn; blijkbaar hebben de eerste
uitgevers van prentbriefkaarten vrij
veel gebruik gemaakt van opnamen,
die soms ver voor 1899 zijn gemaakt.
In het komende jaar kunnen we dus
het zestigjarig bestaan van de prent
briefkaarten herdenken in ons
maandblad zullen we dit doen, door, te
beginnen in het januarinummer, elke
keer twee curieuze oude kaarten van
Leeuwarden, uit de verzameling-
Schoustra, te reproduceren.
1 I
