Vliegtuigramp
op de Wiihelminabaan
UIT
GROOTMOEDERS
ANSICHTENALBUM
I1IIHIIIIIII I Ml
Herinnert u zich nog, dat er kort na de
oorlog een KLM-vliegtuig tegen het topje
van de Sint Bonifatiustoren vloog?
Dat topje kon er tegen, maar die kist
verspeelde er de helft van een vleugel
mee. Ze zou zeker ergens bij de Ooster
singel zijn neergestort, wanneer niet een
buitengewoon kundige vlieger de stuur-
knuppel in handen had gehad. Hij bracht
z'n Dakota tot buiten de stad en zette het
toestel in een vet stuk klei aan de Boxu-
merdam op de grond. De passagiers, die
er heelhuids uitstapten, hadden niet eens
in de gaten, wat er precies was gebeurd:
ze dachten, dat de machine weer naar
het vliegveld was teruggekeerd
Maar en nu kom ik met een moeilijker
vraag voor de quiz herinnert u zich
ook nog, dat er een vliegtuig neerstortte
in een haag van honderden mensen op
onze Wiihelminabaan, waarbij de gevol
gen droeviger waren? Nee, de jongeren
onder ons herinneren het zich zeker niet,
want het is alweer achtenveertig jaar
geleden gebeurd: op de dertiende juli
van 1911.
Er was hier toen een sportfeest, zoals het
rustige Leeuwarden nog nooit had be
leefd: er was een grote kaatswedstrijd
met alle cracks, die Friesland in die da
gen geregeld binnen de perken kon zien,
er was een ringrijderij van krompanelen
sjezen, er waren spectaculaire ponyraces,
er waren attractieve atletiekwedstrijden
en er werden als klap op de vuurpijl
grootse vliegdemonstraties op de Wii
helminabaan op touw gezet.
Vooral die vliegdemonstraties mochten
zich in een bijzonder grote belangstelling
verheugen. De hele vliegerij stond nog in
de kleuterschoenen en nog maar een en
kele keer had men in het luchtruim bo
ven Friesland een vliegtuig kunnen zien.
Dagenlang werd er in Leeuwarden dan
ook over weinig anders dan over de
waaghalzerij van het vliegen gepraat en
nu er vier van de stoutmoedigste avia-
teurs naar Leeuwarden kwamen, lieten
weinigen de gelegenheid voorbijgaan om
deze sensatie te gaan zien.
Duizenden stad- en provinciegenoten
trokken op de eerste dag van de demon
straties op naar ,,de baan Vol verwon
dering en vol bewondering zagen ze de
koene vliegers de lucht ingaan: de be
kende Groninger schaatsenrijder Sieb
Koning, die nog onlangs het stoute stukje
had uitgehaald van een vliegtocht boven
Parijs met een passagier, de Rotterdam
mer Jan van Bussel, Max Olieslagers,
broer van de vermaarde Jan Olieslagers
en de Belg René Cozic. Max Olieslagers
bleef vier volle minuten boven de grond,
Sieb Koning niet minder dan zeven!
De volgende dag ging eerst Sieb Koning
de hoogte in. Toen steeg Van Bussel op
en tenslotte sloeg Max Olieslagers de
motor van zijn machine aan. Met een on
gehoorde snelheid jakkerde z'n toestel
over de grasmat voor de start, maar juist,
toen iedereen verwachtte, dat het zich
zou losmaken van de grond, maakte het
een snelle zwenking naar links en plofte
tot ontzetting van het publiek midden in
een haag van toeschouwers neer.
De vlieger zelf kwam er best af, maar
verschillende toeschouwers waren er
slecht aan toe. Een dame werd opgeno
men met een schedelbreuk, een ander
kreeg zo'n klap van het neerstortende
toestel, dat haar arm moest worden ge
amputeerd.
Zeer voldaan over het welslagen van de
unieke opname, maakte de heer Van der
Peijl er indertijd een groot aantal afdruk
ken van, die hij als prentbriefkaarten in
de handel bracht. Zo zijn de foto's via de
post en beschreven als ansichtkaarten
het land ingegaan en nu treffen we in
oude ansichtenalbums nog wel eens
exemplaren aan.
Maar er is nooit een cliché van gemaakt
en de foto's zijn dan ook duidelijk anders
dan de kaarten, die op de titel van prent
briefkaart de volle aanspraak mogen ma
ken. Maar goed: in fotoverzameling of in
ansichtenalbum, de plaat blijft een kos
telijke herinnering aan deze zonderlinge
gebeurtenis in de geschiedenis van Leeu
warden en in de historie van de lucht
vaart boven en in de stad.
Die meneer Van der Peijl heeft ons trou
wens meer curieuze foto's nagelaten. Hij
was er ook als de kippen bij toen nu
vijftig jaar geleden het Paleis van Jus
titie in brand stond, hij maakte tal van
interessante foto's op het gebied van de
sport en aan hem hebben we het bijvoor
beeld ook te danken, dat we nu nog
precies weten, welke met enorme hoge
hoeden uitgeruste heren indertijd de
onthulling van de Mercuriusfontein luis
ter hebben bijgezet.
Al die platen kwamen als „fotografische
ansichtkaarten" op de markt, als een
kruising dus van de prentbriefkaart en
het kiekje voor het foto-album. In een
collectie prentbriefkaarten horen ze eigen
lijk niet thuis, maar in de fotoverzame
ling doen ze het best!
FENNO L. SCHOUSTRA
V* C\
Het schokkende moment van het neer
storten van Olieslagers aeroplane is met
een koel hoofd en veel vakmanschap op
de gevoelige plaat vastgelegd door de
Leeuwarder fotograaf J. M. van der Peijl,
die een zaak had in de Nieuwesteeg.
En die ons nu, bijna een halve eeuw later,
de vraag doet stellen, waar voor een se
rieuze verzamelaar van foto's en prent
briefkaarten de grens ligt tussen de foto
en de prentbriefkaart.
Dat is inderdaad een vraag, die in dit
geval overweging verdient, want naar
veler mening zal de afbeelding van de
vliegtuigramp eerder thuishoren in een
fotocollectie, dan in grootmoeders ansich
tenalbum.
tp, VïiegvceH ié ïxrtfwarte»
