GEESJE POUTSMA:
muziek
leven
vol
Twaalf
vrouwen
uit
I<eeuwardeii
4zDrink ietó anderó!
19
Geesje Izaaks Poutsma werd op
27 lebruari 1849 in Follega geboren.
Haar vader, hoofd van een school,
een zeer bijzonder ontwikkeld man,
gaf zijn acht kinderen, die allen mu
zikaal zeer begaafd waren, op zulk
een bijzondere manier muziekles dat
zij vocaal en instrumentaal ver hoven
anderen uitstaken. Geesje had een
zeer mooie stem en was een bijzon
der pianiste. Zowel techniek als mu
ziekleer en -geschiedenis werden bij
haar later bij haar studies op hoog
staande wijze ontwikkeld. Zij werkte
zeer hard, tijd voor ontspanning bleef
er niet over. Toen zij zich op vijfen
twintigjarige leeftijd in Leeuwarden
als muzieklerares vestigde, begon op
muziekontwikkelingsgebied in onze
stad een gouden tijd. Heel wat leer
lingen maakte zij klaar voor conser
vatoria, zij gaf leiding aan koren, so
listen en muzikale opvoeringen, zij
componeerde. Zelf trad zij op, maar
nooit tot haar eigen genoegen. Zij
werkte dag en nacht en vergde veel
te veel van eigen krachten. Zij stond
steeds tot helpen gereed, zowel in
eigen familie als daarbuiten. Zij over
leed in Amsterdam in 1917. Behalve
dat zij dus lessen gaf en als soliste
optrad, was zij muziekrecensente van
onze oude stad.
Bladerend door haar commentaren, ge
schreven voor het „Weekblad van Mu
ziek", komen wij velen tegen die aan
ons ouderen nog bekend zijn of waarvan
de naam reeds een klank werd en die
de jongeren niets meer zeggen. Mevrouw
Noordewier-Reddingius, mevrouw De
Haan-Manifarges, Wouter Hutschenruy-
ter, Messchaert en Röntgen en vele an
deren die in ,,de oude tijd" optraden en
hun toehoorders in verrukking brachten,
maar die plaats moesten maken voor jon
gere artisten.
Net als tegenwoordig kwam er blijkbaar
maar een zeer klein publiek, wanneer er
een avond van kamermuziek gegeven
werd; men stroomde toe als de Neder-
landsche Opera een uitvoering gaf, die
echter niet altijd door de beste artisten
werd verzorgd. Een eigen orkest had
men nog niet in Friesland en dus komen
we telkens orkesten van andere steden
tegen; voornamelijk het Gronings orkest,
maar ook dat van Utrecht kwam nogal
eens naar het hoge noorden. Het pro
bleem van te veel tegelijk, dat wij ook
nu kennen, was toen ook bekend: „Bin
nen acht dagen drie uitvoeringen, nogal
van beteekehis, terwijl nog meerdere in
de dagbladen worden aangekondigd. Dit
is voor het digestie-vermogen en voor
de beurs van het betrekkelijk klein uit
gaand publiek te veel. Over het finan
cieel succes zal ik dan ook niet spreken.
Maar een element, wat wij tegenwoordig
niet meer kennen, kwam toentertijd nog
wel eens te hulp: „Door de vriendelijke
tusschenkomst van een ongenoemde
maècenas met deze helper in de
nood zal wel bedoeld zijn jonkheer mr.
A. E. van Eysinga, die immers vele malen
het Leeuwarder publiek in staat stelde
buitengewone uitvoeringen te beleven.
Voor Leeuwarden zou Geesje Poutsma
als muzieklerares en als muziekrecen
sente wellicht na haar overlijden in 1917
niet voortgeleefd hebben, had zij niet
een Geesje Poutsma Leen" gesticht, dat
ten doel heeft „Nederlandsche meisjes,
die, of wier ouders onbemiddeld zijn, in
de gelegenheid te stellen eene opleiding
te ontvangen voor toonkunstenares of
voor een vak van wetenschap of van
techniek en haar daarbij geldelijk te
steunen."
Wil het meisje toonkunstenares worden,
dan wordt de pensie alleen verleend wan
neer de opleiding gevolgd wordt aan
een „Uitstekend conservatorium in Ne
derland en zoo noodig in het buiten
land, of bij een bekende specialiteit in
den solozang of op het instrument harer
keuze"; voor het vak van wetenschap
of techniek moet zij ingeschreven zijn bij
een universiteit of technische hogeschool
in eigen of buitenland. De muziek-meis-
jes moeten boven de 17 en onder de 23
jaar zijn, de anderen tussen de 19 en 23
jaar. De pensie wordt gedurende vier
jaar uitbetaald, maar kan onder bijzon
dere omstandigheden door het bestuur
worden verlengd. Hij bedraagt voor het
binnenland achthonderd, voor het bui
tenland duizend gulden en dat was in
vroeger tijden een hele som.
Wij besluiten met de jammerklacht in
een van haar recensies, die als het ware
nü door verschillende organisaties in
deze stad geschreven zou kunnen zijn:
,,lk kan mij in geen jaren zulk een treu
rige leegte in ons muziekleven herinne
ren, als wij nu doorleven men heelt
getracht abonnementsconcerten te orga
niseren: maar het aantal inteekenaren
was zoo klein dat ze niet konden door-
gaari; eveneens kon een aangekondigde
reeks van drie concerten voor kamer
muziek niet doorgaan, uit gebrek aan
deelneming."
Geesje Poutsma wijt het gebrek aan be
langstelling voor muziek aan de sport,
aan het gaan „naar de talrijke comédies,
meestal van zeer onbeduidenden inhoud"
maar met de opkomst voor het toneel
is het heden ten dage ook al droevig
gesteld!
M. J. VAN HEEMSTRA
jeCO 1 2 0/o alcohol
10-12 o/o alcohol
in flesjes van 185 cc.
èn het is lekker I
De d rank voor verlof A zaken
Wed. ALLE EISMA - LEEUWARDEN
Heerenwaltje 1 - Tel. 0 5100 23419 en 23839
