gaat dat nu met die afstandsbedie
ning? En de deskundige antwoordt:
„Toonfrequent". De vraag is beant
woord en de vragensteller is niet wij
zer geworden. Dat is niet de schuld
van de deskundige, maar van de ge
compliceerdheid van de moderne tech
niek, vooral de electrotechniek. Want
daarvan ziet men niets; het aanschou
welijke ontbreekt. Toch maar probe
ren, op gezag van de deskundigen.
De wisselstroom, die in uw woning
wordt geleverd heeft een frequentie
van 50 hertz. Huizelijker gezegd! deze
wisselstroom gaat 50 maal per secon
de heen en weer. Dat lijkt veel, maar
het is weinig. Het is heel eenvoudig,
een wisselstroom met hogere frequen
tie op te wekken en bij de afstands
besturing gebruikt men een dergelijke
stroom, die een frequentie heeft van
750 hertz. Dit electrische trillingsver
schijnsel kan men ook hoorbaar ma
ken en dan ontstaat een ijle fluit
toon. Vandaar dus de toonfrequentie.
Zo'n wisselstroom met een frequen
tie van 750 hertz kan, tegelijk met de
gewone stroom, door het net worden
gestuurd. De gewone huishoudelijke
electrische apparaten en electromoto-
ren reageren daar niet op (misschien
zal de radio het fluittoontje zacht hoor
baar maken), maar wel kan men dit
Burgemeester Van der Meulen doolde de laatste gaslantaarn in Huizum
Minder intiem
extra stroompje met een betrekkelijk
eenvoudige apparatuur uitzeven. En
dan kan men er verder mee doen wat
men wil: lampen in- en uitschakelen,
bellen of zoemers laten werken enzo
voort.
In alle straatlantaarns in Huizum is
zo'n ontvangertje voor de toonfrequen-
te bediening aangebracht. Wanneer
dus het signaal op het net wordt ge
bracht, dan reageren deze apparaatjes
door de lamp in te schakelen. Het
uitschakelen gebeurt op dezelfde ma
nier en ook de overgang op nacht-ver
lichting, waarbij een van de twee buis
jes in elke armatuur wordt gedoofd.
Het in- en uitschakelen van de straat
verlichting in Huizum gebeurt in het
gebouw van de Energiebedrijven. Van
daar wordt het signaal per telefoonka
bel doorgegeven aan de schakelsta
tions in de Voltastraat en bij de Elec
trische Centrale. Daar staan de appa
raten voor het opwekken van de
„fluittoontjes". Bij de inschakeling
van de straatverlichting is nog een
aardigheidje. Men stelt in op de tijd
van zonsondergang en dan is er een
half uur speling voor en na dit tijd
stip. Het juiste moment wordt bepaald
door een foto-electrische cel op het
dak van het gebouw. Deze cel rea
geert, wanneer het daglicht beneden
het toelaatbare minimum is gedaald.
Op een donkere; regenachtige avond
zal dit eerder gebeuren dan op een hel
dere. Deze fotocel werkt dus niet de
hele dag, maar alleen een half uur
voor en een half uur na zonsondergang.
Bij een zeer donkere lucht overdag
gaat de straatverlichting niet automa
tisch branden.
Waarom is men deze toonfrequente
afstandbesturing gaan toepassen? Een
voudig om te ontkomen aan de nood
zakelijkheid van de aanleg van speci
ale kabels voor de straatverlichting,
zoals elders in de stad. In Huizum zijn
de straatlantaarns dus op het gewone
net aangesloten.
Die toonfrequente besturing heeft ove
rigens allerlei andere mogelijkheden:
inschakeling van nachtstroom voor boi
lers en alarmering van personeel van
de storingsdienst. Men kan namelijk
op verschillende wijze met deze signa
len manipuleren en ze daardoor voor
verschillende doeleinden gebruiken. De
man van de storingsdienst krijgt de
beschikking over een kastje, dat ge
makkelijk kan worden meegedragen.
Waar hij ook in Leeuwarden is, over
al gaat, wanneer men hem nodig
heeft, het zoemertje, zo hij slechts de
stekker in een stopcontact heeft ge
stoken
