OK IS van 1*1.»
Fa. H. JOLMERS ZOOI
VERHUIZINGEN
TRANSPORTEN
TWAALF LEEUWARDER BEDRIJVEN
LEEUWARDEN, EMMAKADE Z.Z. 62
TEL. O 5100 - 24595 b.g.g. 25765
9
JOLmERS
I" iet coöperatief denken en werken is niet
een bedenksel van onze tijd. Dat kunnen
we o.a. zien aan de OBAS Onderlinge
Brand-Assurantie-Societeit. Iedereen kent het
gebouw waar deze verzekering zetelt: aan
de Schrans, wanneer men (soms na lang
wachten) de spoorlijn naar Groningen heeft
„genomen". De OBAS is niet in Leeuwarden
opgericht. Dat gebeurde in Wirdum in 1815,
dus maar twee jaar nadat de laatste Franse
bezetter was verdwenen. Het werkgebied om
vatte de grietenijen Leeuwarderadeel,
Idaarderadeel, Rauwerderhem en Baardera-
deel.
Het initiatief kwam van P. J. van Beyma
te Weidum en Doeke W. Hellema te Wirdum.
Zij bespraken deze zaak in december 1815
met Ph. A. Vegelin van Claerbergen te Dron-
rijp. De griffier van het Vredegerecht te
Leeuwarden, J. H. J. van Wageningen, werd
de vierde man en deze heren vormden het
voorlopig bestuur en ontwierpen het regle
ment. Er was een boekhouder nodig en dit
werd Wijger D. Hellema te Wirdum tot taxa
teur werden Jacob Tjaarda en Roelof Boor-
sma te Weidum aangesteld en de bode woon
de in Wirdum en heette Tjitze Pieters Vo
gel. Hij ontving voor elk uit te reiken aan
slagbiljet en voor elke bezorgde brief „2 stui
vers".
In februari 1816 werd een vergadering van
deelnemers gehouden in de „Herberg het Wa
gentje" bij de Lange Pijp te Leeuwarden.
Dat café, dat later „Het Gouden Wagentje"
heette werd eerst in 1918 afgebroken. Het
stond waar Gerzon's Modemagazijn tot de
oorlog is geweest en waar we nu de Hema
zien.
De verzekeringssommen uit die jaren wa
ren o.a. voor een paard, ouder dan een
jaar, 105,een koe 65,een schaap
11,en een varken 24,hooi (per koe's
eten) 23,enz. enz. Hooi en granen wer
den in de maanden augustus en september
niet verzekerd: De reden is niet genoemd,
maar de mogelijkheid van broei zal hier wel
de oorzaak van zijn geweest. Schade werd
voor vergoed, stadshuizen konden niet
maar alleenstaande boerenhuizen „onder de
stadsjurisdictie behorende" wel verzekerd
worden. De zetel was natuurlijk Wirdum,
waar de bestuursvergaderingen in de Her
berg werden gehouden. Met de deelnemers
kwam men samen in het „Logement 's Lands
Welvaren" in Leeuwarden, dat op de hoek
van de Wirdumerdijk en het Ruiterskwartier
stond.
Bergplaats voor meubelen - Verpakken en verzenden naar alle werelddelen
Ruim een
halve eeuw
ervaring
Het eerste kantoor" van de OBAS in Wirdum
In 1920 kon men een eigen gebouw betrek
ken aan de Schrans. Zes jaar later moest
al tot vergroting van het kantoor worden
overgegaan en nu kon ook het archief ge
plaatst worden, dat o.a. op de zolder van
de bewaarschool te Wirdum had gestaan!
Na de oorlog werd het interieur verbouwd
en geheel gemoderniseerd.
Tot 1904 deed de secretaris-boekhouder al
leen het werk af, in dat jaar werd een klerk
aan hem toegevoegd. Nu zitten op kantoor 8
mensen en wordt de buitendienst verzorgd
door 7 personen, benevens de corresponden
ten en de 12 man, die in de zomermaanden
de eventuele hooibroei controleren. Deed de
eerste bode zijn werk vermoedelijk rustig op
klompen, nu hebben diegenen die her en der
waarts moeten gaan een auto tot hun be
schikking.
Natuurlijk veranderde de wijze van verze
keren de jaren door. Het is niet meer al
leen tegen brand dat men dit kan doen,
maar allerlei „tegenslagen" worden bij de
OBAS gedekt. Het te verzekeren object bleef
ook niet stil staan bij boerenhuizen, vee en
voortbrengselen van het land. Nu zijn hui
zen in de stad, kerken, zomerhuizen, sche
pen, scholen, enz. enz. ook opgenomen in
de lijst. In 1816 was het verzekerd kapitaal
2.631.373 en een kwartje! In 1960 bedroeg
dat 643.000.000 en rekent men niet meer met
kwartjes. In 1940 waren er 13400 polissen,
twintig jaar later waren het er 18200. Het
onderlinge karakter bleef bewaard, en se
dert 1922 bestaat de OTOS (Overeenkomst tot
Onderlinge Steun) waarin door negen Frie
se verzekeringsbedrijven samengewerkt
wordt om de risico's onderling te verdelen
door herverzekering. Aan de gemeente Leeu
warden wordt elk jaar 500 gegeven ten
bate van de steeds waakzame gemeente
brandweer.
Ook de grenzen der vier grietenijen zijn
overschreden en het kleine begin-in-Wirdum
is uitgegroeid tot een bloeiend bedrijf,
dat nog steeds wil groeien ten bate van de
samenwerkende verzekerden.
M. J. VAN HEEMSTRA
De boekhouder Hellema in Wirdum was win
kelier en deed daarbij de administratie. Dat
heeft zo geduurd tot 1882, onder zijn opvol
ger A. W. Hellema. Over een safe werd nog
niet gedacht, het geld werd niet in een kous
maar in de staande Friese klok bewaard!
(wat een gezegende tijd was dat nog.) In
1888 kwam een brandkast op 't tapijt en vier
jaar later kregen zelfs de beide boden zo'n
meubel. In 1889 is de zetel van de OBAS
overgebracht naar Huizum, maar deze be
vond zich nog altijd in een particulier huis.
Hier zetelt de OBAS nu
