DE KEIZERSGRACHT
WAS EENS EEN LANDELIJKE LAAN
MET LINDEBOMEN
UIT GROOTMOEDERS ANSICHTENALBUM
I e Keizersgracht langs de gevangenis, sinds
haar demping enkele jaren geleden een brede
verkeersweg met een misplaatste naam, was
nog niet eens zo heel lang geleden een lan
delijke laan met lindebomen en een aarden wal
aan de waterkant.
De foto, die Dijkstra's boekhandel ten behoeve
van een prentbriefkaart omstreeks de eeuw
wisseling van het Blokhuisplein af heeft laten
maken, geeft die situatie nog aardig weer. Het
begin van het smalle grachtje met een laag
houten hekje er omheen is er nog net op te
zien en ook de lange rij lindebomen pronkt
er nog in volle glorie op.
Kort nadat de foto was gemaakt heeft het beeld
van deze straat een grondige verandering on
dergaan. Het hoekhuis van de Druifstreek en
de Keizersgracht, waarin de kastelein Johan
Weyer destijds een tapperijtje had, werd toen
gesloopt en ook de hele rij huizen tussen de
Kruisstraat en de Druifstreek, die we nog dui
delijk op deze prentbriefkaart kunnen zien,
werd toen met de grond gelijk gemaakt.
Er kwam een reeks nieuwe huizen voor het
personeel van de» gevangenis in de plaats en
het nieuw opgetrokken hoekhuis werd voor de
directeuren van deze sombere inrichting be
stemd.
Het spitse torentje boven de koepel van het
pand, waarin nu de Gezondheidsdienst voor
vee gehuisvest is, stond er toen al een kleine
vijftien jaar: het was in 1882 gebouwd als een
Rooms Katholiek Liefdesgesticht, waarin ouden
van dagen en weeskinderen werden opgenomen.
Na het totstandkomen van de nieuwe woningen
voor de gevangenisbewaarders werden de lin
debomen omgehakt en werd de aarden wal ver
vangen door een kademuur, waardoor de Kei
zersgracht wel een heel ander aanzien kreeg
en haar landelijk karakter geheel verloor.
In 1956 kwam er door het dempen een eind
aan de geschiedenis van de gracht, die om
streeks 1585 gegraven was en vroeger het Blok-
huisdiep werd genoemd. In 1845 was het stuk
van dit Blokhuisdiep tussen de Keizersgracht
en het Droevendal al gedempt, waarna de
nieuw ontstane straat zeer toepasselijk de Ge
dempte Keizersgracht werd genoemd.
Het stukje water voor de ingang van de ge
vangenis, dat er nog steeds is, maakte heel
vroeger deel uit van een gracht, die via de
Druifstreek en de huidige Nieuwe Oosterstraat
in de richting van de buitengracht liep.
Die gracht moet dus gelopen hebben langs de
huizen, die we links op de andere prentbrief
kaart zien „een speciale uitgave" van de
Goedkope Winkel van de heer H. Wijbenga.
Dat wil dan zeggen: langs de plaats, waar die
huizen staan, want eerst in 1585 werd dit deel
van de Druifstreek bebouwd en de verdedi
gingsgracht om het blokhuis, die hier eenmaal
liep, was juist vijf jaar eerder gedempt.
Zo op het eerste oog veranderde er de laatste
halve eeuw niet zoveel sinds de foto werd ge
maakt, maar wie de plaat even nauwkeurig
bekijkt, merkt toch wel wijzigingen op. Het ei
vormige plantsoentje is verdwenen uiteraard
en het aanzien van de grote panden links ver
anderde helemaal.
In het eerste huis, waarin nu de firma Huizenga
haar autobedrijf heeft, woonde indertijd de heer
R. Buisman, die toen ook al boter verkocht en
in het huis op de hoek, waarin men nu cor-
setten en kunstbenen verkoopt, woonde de ad
vocaat en procureur mr. J. D. van der Plaats.
Verder is er intussen ook het een en ander aan
de overige huizen van de Druifstreek verbouwd,
maar het schoolgebouw rechts bleek er toen al
net zo te staan als nu. Alleen de prachtige
lantaarnpaal voor die school verdween. Helaas,
mogen we wel zeggen.
FENNO L. SCHOUSTRA
