vlogen de kanaries door de
gelagkamer
B,
UIT GROOTMOEDERS ANSICHTENALBUM
9
lij het vluchtig bekijken van prentbriefkaar
ten van het oude Leeuwarden vallen de ver
schillen tussen de situatie van toen en die van
nu lang niet altijd onmiddellijk op. Het Zaai
land, tussen de Westerkade en het Wilhelmina-
plein, lijkt zo op het oog sprekend op dit stuk
van het Zaailand zoals het er nu uitziet en in
de Prins Hendrikstraat lijkt in de laatste zestig
jaar ook al weinig veranderd te zijn.
Toch zouden vandaag genomen foto's van de
zelfde plaatsen vrij aanzienlijke verschillen
vertonen en vooral een geheel andere sfeer
ademen dan de beide hierbij afgedrukte prent
briefkaarten, die we in grootmoeders ansich
tenalbum aantroffen.
De gemoedelijke kalmte van de goeie, ouwe
tijd tekenen zich wel heel duidelijk op de oude
kaarten af en zelfs op een stille zondagmorgen
in deze tijd zou géén fotograaf er in slagen
eenzelfde gezapige rust op z'n platen vast te
leggen.
Daarbij zijn er in deze laatste halve eeuw in
detailpunten meer dingen veranderd dan men
zo zou denken, al bleven de hoofdlijnen gelijk.
Zo kreeg bijvoorbeeld het begin van de Prins
Hendrikstraat een heel ander aanzien, doordat
er slechts enkele, kleine, verbouwingen plaats
vonden aan de hoekpanden.
Wat nu het hotel Buis is, was ook al een gast
vrij pand toen de Leeuwarder uitgever van
prentbriefkaarten S. A. Markus omstreeks
1900 z'n fotograaf opdroeg de Prins Hendrik
straat van toen te vereeuwigen.
Op dat moment namelijk zat de „tapper en
slijter" Antoon de Boer er in als opvolger van
de bierhandelaar Tjerk Voordewind, die zelf in
1892 naar de Baljeestraat ging en wiens vader,
de koopman en tapper Anne Voordewind in
hetzelfde jaar in dit huis op de hoek van de
Prins Hendrikstraat en het Zaailand overleed.
Antoon de Boer vertrok in 1907 naar de Paul
Krugerstraat en nadat de „zetkastelein en slij
ter" Klaas Leeksma nog drie jaar in dit „koffie
huis" de drank had laten vloeien, kwam Theo-
dorus Buis op de eerste mei van 1910 als „bar
bier en tapper" in deze zaak.
Deze meneer Buis bleef er langer de scepter
zwaaien dan al z'n voorgangers met elkaar en
hij was het ook, die het pand een verbouwing
liet ondergaan, waarbij het veel grotere ramen
kreeg plus een deur op de hoek aan de Zaai
landkant.
Op vrijwel dezelfde wijze werd later ook het
andere hoekhuis verbouwd, waarin tabak en
sigaren werden verkocht, toen Dijkstra's boek
handel ook omstreeks de eeuwwisseling
bijgaande prentbriefkaart van het Zaailand uit
gaf. Ook dit pand kreeg een deur aan de Zaai
landkant, terwijl ook hier de kleine winkel
ramen vervangen werden door grotere.
Van de andere panden, die we op deze kaart
van het Zaailand zien, verdween het pakhuis
(met de boven elkaar gelegen poortjes), waarin
de firma J. Hilarius in die tijd papier opsloeg.
Ook het hotel Centraal, met het zware balcon
aan de pui, heeft zich niet tot de huidige dag
kunnen handhaven.
Nog voor kastelein Jan de Jong er wel een
twintig, dertig kanaries frank en vrij in de ge
lagkamer liet rondvliegen, werd dit hotel wel
„De 10 kamers" genoemd, dit ter onderschei
ding van „De 4 kamers", welk logement nog
verderop aan het Zaailand stond.
Die kanaries tussen twee haakjes, waren zo
tam, dat ze bij de stamgasten de suiker uit de
glaasjes cognac en brandewijn pikten van
een bekende pettenfabrikant in de stad gaat
dan ook nog altijd het verhaal, dat hij eens een
van deze gevederde vrienden in z'n zak stopte
en meenam naar huis.
In het huis naast de sigarenzaak op de hoek
woonden, toen de foto werd gemaakt, Johannes
George Washington Schreuder en zijn vrouw
Martha Teffer, de zuster van de zendeling
Mattheus Teffer, op wiens initiatief in 1880 het
Diakonessenhuis werd gesticht.
Martha Teffer stierf hier in 1903 en in dat jaar
overleed ook de bewoner van het huis daar
naast, de handelsagent Johannes Hendericus
Christiaan Heuveldop. Het huis aan de andere
kant van het pakhuis van Hilarius tenslotte,
werd toen nog bewoond door de koffiehuis
houder Gerrit Duinker, die men beneden, en
Jacob Baukes Boelstra, die men boven kon
vinden.
FENNO L. SCHOUSTRA.
