n
WEESHUIS WERD OOK BOERDERIJ
9
9 a
g-tf p Q Oft
*-,t «e «e tif-'S- *g v
J 4 4. 'i 4 4 O 0 q t 5 4
JLy it is een plattegrond van Leeuwarden uit het midden van de zeventiende eeuw, en
u kunt daarop het Old Burger Weeshuis gemakkelijk vinden. Om te beginnen richt u,
in gedachten, uw schreden naar de Eewal, die toen nog een gracht had. Aan de west
kant eindigde deze straat daar waar we het stadhuis ook toen al vonden, al was het
toen nog niet het gebouw van nu, dat uit 1724 dateert. Daartegenover stond het stad
houderlijk paleis met trapgevels en een torentje en daarachter sierlijke tuinen met veel
geboomte. Het is hetzelfde gebouw, dat nu, met sterk gewijzigd uiterlijk, de ambts
woning van de Commissaris der Koningin is. Daarnaast, in de richting van de Weerd,
was het Old Burger Weeshuis, dat dus heeft gestaan op de plaats waar nu de Hofschool
is. Achter de tuin liep eveneens een grachtje en wel daar waar nu de St. Anthony-
straat is. Met de publicatie van deze plattegrond hopen we te hebben goedgemaakt
wat de vorige keer is verzuimd. Toen werd wel een plattegrond aangekondigd, maar
niet afgedrukt.
We gaan terug naar het verhaal over het
weeshuis, dat vergroot moest worden. Door
krachtige steun van vrouwe Saepck van
Burmania, die een huis dat ten zuiden van
het weeshuis lag cadeau gaf, kon het ge
bouw uitgebreid worden. Dit huis werd met
de twee van Auck Petersdochter samengetrok
ken en gemaakt tot een gebouw van twee
verdiepingen. Saepck van Burmania gaf nog
meer: vele goudguldens voor hout, kalk, ar
beidsloon en andere uitgaven. Meer milde ge
vers volgden haar voorbeeld en de voogden
hielden een plechtige ommegang door de
stad, die een aardige som opbracht; voorts
kreeg men de benodigde stenen cadeau. De
bouw kon dus beginnen; de metselaar Claes
Atzes verdiende per dag zeven stuivers, net
als de timmerman Claes Jans; hun knechts
kregen 4 en 5 stuivers. De bouw ver
liep vlot totdat men aan het houtwerk
begon. Toen kwam er enige stagnatie want
„Sipke holtsnijder" moest alles uit de hand
snijden en zagen, doordat er nog geen hout
molens waren! Gelukkig had hij hulp in de
persoon van „Wessel kistmaker", die de
ramen en kozijnen leverde voor 5 stui
vers per stuk.
Het moet voor die tijd een bijzonder ge
bouw zijn geweest, in de voorgevel had het
12 ramen, waarvan het glas later door ijzeren
beschutsels (tralies?) werden beschermd
„tot schuttinge van voorss. glasen om van
de kinderen yngheworpen te sullen worden"
vermoedelijk zal er ook in die tijd wel
eens wild met een bal op straat gespeeld
zijn!
Toen vrouwe Saepck voor al haar goede ga
ven voor haar en haar nakomelingen twee
wezen-plaatsen in het huis kreeg, gaf zij
weer een mooi bedrag waardoor de voogden
een stuk land buiten de stad konden aanko
pen voor het vee. Onder diegenen, die ook het
weeshuis bedacht was een zekere Syds van
Botnia, die met zijn vrienden een afspraak
had gemaakt dat degene uit de vrienden
kring, die het eerst zou trouwen een last rog
ge aan het huis zou geven dat werd dan
ook door Syds aangeboden als eerste brui
degom en op de trouwdag collecteerde hij
nog onder zijn gasten en zo kon een mooi
bedrag aan het weeshuis worden gegeven. In
het einde van de zestiende eeuw kwam er
naast de „binnenmoeder" een weesvader, ook
deed een wollenaaister enige dagen in de
week haar entree in het huis om de meis
jes vooral het spinnen te leren. Af en toe
kwam er een schoolmeester om de „kynderen
die heylighe dagen toe te leren" later werd
hij intern, want er komt een bedstee op zijn
kamer. Uit beschrijvingen kunnen we ons
enigszins een beeld van het interieur van
het gebouw maken; er was een voogdenka
mer, een vaders- en een moederskamer, een
spinkamer, slaapzalen. De handel in vee,
boter en kaas werd steeds belangrijker; de
voogden gingen voor rekening van het huis
naar de veemarkten. Op een gegeven mo
ment werd de stalling voor koeien, schapen
en varkens te klein en kocht men twee ka
mers en een stal achter het „Hooghuis" aan
het Bolwerk, dat is waar nu Bervoets te
vinden is onder toezicht van een stalmees
ter stonden daar 11 beesten.
MAJA VAN HEEMSTRA.
s
4 4.4
444 414 44 4
