FILMKEURING BEGON IN 1917
o p 8 november 1917 hield een commissie
in Leeuwarden haar eerste vergadering in het
Stadhuis. Zij ging zich niet bezighouden met
een der vele problemen, voortkomende uit de
eerste wereldoorlog. Een andere zaak vroeg
haar aandacht en zou dit een vrij lange reeks
van jaren blijven doen. Dat was de bioscoop
en in het bijzonder het vraagstuk bioscoop en
jeugd. De Bioscoopcommissie, die op deze da
tum door de burgemeester werd geïnstalleerd,
kreeg tot taak te bepalen, welke bioscoopfilms
toelaatbaar waren voor kinderen beneden zes
tien jaar. De centrale filmkeuring bestond toen
nog niet en de Leeuwarder filmkeurders moes
ten dus geheel op eigen kompas varen.
Fa. H. JOLMERS ZOON
ondankbaar en moeilijk werk
werd tien jaar lang
door plaatselijke commissie
verricht
Dansfestival
van de L.G.
VERHUIZINGEN
TRANSPORTEN
LEEUWARDEN, EMMAKADE Z.Z. 62
TEL. 0 5100-24595, b.g.g. 25765
11
Greta Garbo, de grootste tilmactrice in de der
tiger en veertiger jaren, maakte in 1923 haar
debuut in „Gösta Berling". Hier is ze in een
scène uit deze langvergeten lilm.
Het keuren van de films kostte veel tijd en de
waardering voor dit werk was aanvankelijk
gering. Wanneer een film ontoelaatbaar werd
verklaard voor jongelui beneden de zestien jaar,
dan moest maar worden afgewacht of de „b.h."
daar rekening mee hield. Menigvuldig waren
de klachten, dat de jeugd toch bij dergelijke
films werd toegelatenen niemand deed daar
eigenlijk iets aan. Er werden klachten gericht
tot de burgemeester, maar het hoofd van de
politie trad zeer lankmoedig op tegen dit clan
destiene jeugdbezoek aan de bioscoop. Erger
nis en wrevel bij de Bioscoopcommissieleden
waren het gevolg en velen legden er na korte
tijd het bijltje bij neer. Een speciale grief was,
dat vaak kinderen aanwezig waren bij de voor
stellingen, waar de commissieleden zaten te be
oordelen of kinderen mochten worden toege
laten. Een zeer mal figuur sloeg een commissie
lid, toen hij constateerde, dat enige kinderen
de bioscoop binnengingen, terwijl de film voor
„beneden 16 jaar" was verboden. Hij ging in
het theater controleren of er nog meer jeugdige
bezoekers waren en werd toen door de bio
scoopexploitant op straat gezet. Controleren
was zijn taak niet, zo was het oordeel, dat na
derhand, tot grote ergernis van heel de com
missie, door de burgemeester werd bevestigd...
Het zal voor alle partijen wel een opluchting
zijn geweest, toen in 1926 de centrale filmkeu
ring werd ingesteld. Het bioscoopbedrijf was
niet langer afhankelijk van plaatselijke film
keurders en de leden der Bioscoopcommissie
werden ontheven van de netelige taak zelf het
toelaatbaar of ontoelaatbaar te beoordelen
Ze staken inderdaad fiks van wal. De commis
sie splitste zich in sub-commissies, die de pro
gramma's van de verschillende bioscopen gin
gen beoordelen. Die theaters waren toen de
Friso-Bioscoop van IJ. Jelsma, de Leeuwarder
Bioscoop van G. A. Visser en de Cinema Pa
lace van Ph. Kessler. Uit deze opsomming is
wel duidelijk, dat de Friso de tegenwoordige
Tivoli is. In de notulen van de Bioscoopcom
missie komen we vele keuringsresultaten tegen
en zij waren dikwijls niet bemoedigend voor de
„bioscoophouders", die in de verslagen kort
weg worden aangeduid als „b.h.". Reeds de
eerste keer was het mis. Het onvolprezen mees
terwerk „Valsch Beschuldigd" (een vervolg op
„De Zoon van den Spoorwegkoning") werd una
niem afgekeurd, omdat er huwelijksontrouw in
voorkwam. Geheel andere motieven dwongen
de keurders „Ham en Bud en het gemaskerde
wonder" ongeschikt te achten voor jonge ogen.
Dit gebeurde wegens ruwheid en wansmakelijk
heid. „Het was een smijt- en slafilm", zo heette
het en daarmee was de zaak afgedaan. Een
paar andere afkeurenswaardige films uit de be
ginperiode waren: „Kalem, de kreet uit de baai"
(ruw en misdadig), „De oom uit Amerika" (be
gin ontoelaatbaar, omdat het de spot dreef met
de gevangenisstraf), „Panther" (1600 meter af
gekeurd als veel te spannend, grillig, fantas
tisch, misdadig en onzedelijk, zelfs schadelijk
boven 16). In later jaren werd zelfs de naar
Heiermans toneelstuk „Op Hoop van Zegen
gemaakte (stomme) film voor het jeugdige pu
bliek ongeschikt geacht. Merkwaardige bevin
dingen van de filmkeurders zijn in de notulen
terug te vinden. Zo klaagt één van hen, dat het
snelle vertoningstempo de spanning tot ontoe
laatbare hoogten deed stijgen....
Het filmkeuren was een moeilijk, tijdrovend en
ondankbaar werk. Welke normen moest men
aanleggen? De klacht, dat huwelijksontrouw
een veelbehandeld onderwerp was, komt gere
geld in de notulen te voorschijn. In het alge
meen had men bezwaar tegen dergelijke films,
maar het maakte in de ogen van sommigen wel
verschil of het werk deze ondeugd vergoelijkte
of veroordeelde. In het laatste geval immers
werd het publiek een wijze les gegeven en dat
kon nooit kwaad. Bovendien vroeg men zich af,
of dit onderwerp niet juist bij de 16-jarigen en
ouderen verkeerde gedachten zou kunnen wek
ken, terwijl de jeugd daarvoor nog onvatbaar
was. Eigenlijk kwam men al meteen voor het
probleem te staan, wat het begrip „toelaatbaar"
nu eigenlijk moest inhouden. Prees men een
dergelijke film voor de jeugd aan of bleef men
steken bij de negatieve waardering van: het
kan geen kwaad, en of het goed doet beoor
delen wij niet. De praktijk, die ook nu bij de
landelijke filmkeuring geldt, heeft sterk in de
laatste richting gedreven.
Dit vijfpersooits dansor-
kest „The Fascinators"
zal spelen bij het Leeu
warder Dansfestival van
de sectie jeugd van de
Stichting Leeuwarder Ge
meenschap op 31 maart
in de bovenzaal van de
Beurs. Ook deze keer gaat
het om de wisselbekers
in de verschillende klas
sen: beginners, gevorder
den, en dansparen in het
bezit van het medaltest-
certificaat.
Bergplaats voor meubelen
Verpakken en verzenden naar alle werelddelen
Ruim een
halve eeuw
ervaring
