Het verraad van Uniahuis kwam uit
Toch veroverden
Saksers de stad
BABBELTJES OP DE BRUG
19
door
FENNO L. SCHOUSTRA
Dit is Hertog Albrecht van Saksen, die
eripotestaat van Friesland werd: wils
krachtige trekken van een markante kop.
ken, dat de keizer de Saksische hertog inder
daad het recht had verleend Friesland voor
hem te besturen. Ook wilde de stad het bewijs,
dat Albrecht van Saksen graaf Willebrord van
Schaumburg als zijn stadhouder had aangesteld.
Na het ondertekenen van deze voorwaarde ver
lieten de vijandelijke troepen de stad en Leeu
warden kon tijdelijk weer even ruimer
ademhalen.
Er werden nu enkele voorname ingezetenen
aangewezen om naar Sneek te reizen, waar ze
van de verlangde staatsstukken kennis zouden
kunnen nemen. Deze delegatie kwam onvoldaan
van haar missie terug en de stedelijke regering
stond dan ook op het standpunt, dat Albrecht
en Schaumburg alleen erkend konden worden,
wanneer ze de delegatie een lastbrief op per
kament en met het keizerlijk zegel hadden ge
toond.
Ontstemd over de houding van de Leeuwarders
stond Schaumburg op het punt de stad opnieuw
te veroveren en door een list trachtte hij nu
binnen de stadsgrachten te komen. Hij huurde
daartoe het Uniahuis, een sterk kasteel, dat
stond aan de Weaze tussen het Zwitserswaltje
en de Ossekop, en kreeg van de stadsregering
toestemming om er een vijftiental ongewapende
lieden onder bevel van een hopman te legeren.
De hopman moest beloven niets vijandigs tegen
de stad te zullen doen en moest voorts toezeg
gen ook geen krijgsbehoeften binnen de ves
ting te brengen. De stadhouder zond echter
toch een wagen met kruit en wapens van Sneek
naar Leeuwarden om het Uniahuis te versterken.
Toen dit uitlekte kwam Leeuwarden op z'n ach
terste benen te staan, plunderde en verwoestte
de vesting en doodde de hopman met enkele
van z'n helpers. Voor de tweede maal rukte de
vijand op naar de stad en opnieuw werd Cam-
minghaburg versterkt en van krijgsbehoeften
voorzien. Zelf legerde Schaumburg zich met
een zeshonderd man in het klooster Fiswerd.
Groninger hulptroepen, ijlings in de richting
van Leeuwarden gesneld, bleken daar aange
komen niet tot vechten bereid en na een beleg
van negen weken, besloot de stad zich ander
maal gewonnen te geven.
Bij de vredesvoorwaarden, die zeker niet in het
voordeel van de stad uitvielen, werd bepaald,
dat de Saksers het recht kregen binnen de stad
een blokhuis te bouwen om daarin een bezet
ting te legeren, die de Leeuwarders onder de
duim zou kunnen houden. Hoe en waar dat,
door nieuwe grachten omgeven, blokhuis werd
gebouwd, zullen we een volgende maal zien.
De schermutselingen tussen de Schieringers en de Vetkopers, die Fries
land verscheurden in de tijd, dat de nieuwe verdedigingsgracht in Leeu
warden werd voltooid, kregen een dramatisch hoogtepunt in de laatste
jaren van de vijftiende eeuw. De Schieringers, nog altijd fel belust op
wraak jegens de gehate Vetkopers en vooral ook jegens het Vetkopers-
gezinde Leeuwarden, riepen toen de hulp in van de vermaarde en gevreesde
Albrecht van Saksen, een ruige bendenaanvoerder, die keizer Maximiliaan
en Filips de Schone al bijzonder van dienst was geweest en die nu Fries
land in pand zou krijgen.
Toen Albrecht, nog voor z'n officiële benoeming
tot „erfelijk gubernator ende potestaat" enkele
benden Duitse landsknechten naar Friesland
zond, wisten de Vetkopers zich gesteund door
Groningen, dat vast van plan was de vijand
met hulptroepen te bestrijden, hoewel het van
meet af duidelijk was, dat Albrecht van Saksen
als tegenstander niet te overwinnen was.
Lang bood Leeuwarden dan ook niet tegen
stand, toen de Schieringers en de Saksers voor
de stadswallen verschenen en in de tijd van
een ogenblik drie vaste punten in handen kre
gen: het klooster aan de (Olde) Galileën, het
klooster Fiswerd, dat stond, waar nu aan de
Spanjaardslaan de oude begraafplaats ligt, en
de stins Camminghaburg, waar Rienk Cammin-
gha woonde, die overigens zelf de Saksers zeer
wel was gezind na een beleg, dat nog geen
drie dagen duurde, moest de stad zich al ge
wonnen geven.
Bij de overgave werd bepaald, dat Hertog Al
brecht als landsheer zou worden erkend op
voorwaarde, dat de stad de lastbrief van keizer
Maximiliaan zou zien, waaruit zou moeten blij-
Waar nu de huizen en de bomen van de Weaze zich vredig spiegelen in het water van
de Warmoesgracht, bestormden zeshonderd jaar geleden woeste Leeuwarders het Unia
huis, plunderden en verwoestten het kasteel en brachten een deel van de bezetting
om het leven.
