ZIJ HEBBEN HET NIET BELEEFD
GOEDE
VRIJDAG
DRUKKE
MARKTDAG
De drukste dag van het jaar is
voor Leeuwarden de Goede Vrij
dag, wanneer uit heel de provin
cie een massaal aantal mensen
naar de stad trekt om de Paas-
pronk te completeren of, ge
woon, om een gezellige dag in
de stad door te brengen. Gezel
ligheid, die voor de jongelui
vaak sterk verwant is aan het
zoeken van contact met de an
dere sexe. We hebben het vaak
over de centrumfunctie van
Leeuwarden en doelen dan op
handel en verkeer, maar onze
economen, zelfs die van het ETIF
naar het ons schijnt, hebben on
voldoende wetenschappelijk oog
voor de hartbindende werking
van Leeuwarden-Frieslands Kern.
Jongelui uit alle oorden van
Friesland trekken 's ochtends
naar de stad met strikt zakelij
ke bedoelingen, maar 's avonds
missen ze de laatste bus naar
huis, omdat ze een andere bus
moesten nawuiven.
Bij gebrek aan statistische ge
gevens over het Leeuwarder pla
veisel als voedingsbodem voor
jonge liefde, moeten wij dit tere
onderwerp in de steek laten. In
de beschouwelijke zin kan ech
ter nog veel meer over de Goe
de Vrijdag in Leeuwarden wor
den gezegd. De koopwaar wordt
op de markt zeer snel omgezet
en achter het onoverdekte han
delshuis hopen zich de kisten en
kratten op, als stille getuigen
van het gestegen welvaartspeil.
Vergeten wij voorts niet, dat de
patatten en de gebakken vis
jes niet weg te denken zijn in
deze bijzondere drukte. Ze wor
den met smaak en overgave ge
consumeerd, zo-maar in de loop
weg. Hoe kan men tafelmanieren
eisen op een plaats, waar geen
tafel te vinden is, tenzij tussen
het „ongeregeld."?
Op 15 april 1945 werd Leeuwarden bevrijd.
Op 15 april 1945, ongeveer op hetzelfde uur
dat de Canadese tanks de stad binnenrolden,
werd in Leeuwarden Jannetje Jetten geboren.
Dat was allebei op 15 april achttien jaar ge
leden en het is merkwaardig, dat deze tijds
duur een totaal verschillende betekenis heeft.
Na achttien jaar is de oorlog voor allen
die er bij betrokken waren nog een sterk
levende herinnering, een schrijnende
herinnering in tal van gevallen. De oorlog
is nog altijd zeer nabij.
Maar het kind dat op de Leeuwarder bevrij
dingsdag werd geboren, is geen kind meer.
Zij is naar de volwassenheid gegroeid in de
ze achttien jaren. Zij is één van de vele bij
na volwassenen, die het niet hebben beleefd.
Wij hebben Jannetje Jetten niet gevraagd
wat zij van de oorlog weet en hoe zij daar
over denkt. Voor haar kan het feit, dat het
eind van de oorlog in Leeuwarden samenviel
met het begin van haar leven, niets meer
zijn dan een curiositeit; zo'n curiositeit, die
de mens zonder eigen toedoen in de belang
stelling brengt. Jannetje heeft dat al gemerkt
in 1959 toen de bevrijders van Leeuwarden,
de Royal Canadian Dragoons, hier op bezoek
waren en haar uitriepen tot de „Liberation-
girl of Leeuwarden". Ze bewaart ongetwij
feld zeer prettige herinneringen aan die merk
waardige dagen, maar de Canadezen waren
voor haar niet de bevrijders van weleer. Het
waren vrienden van nu.
Zo zijn er velen. Een nieuwe generatie staat
voor de poort van de volwassenheid en gaat
straks in belangrijke mate mee vertellen hoe
het moet. Aan rauwe oorlogsellende hebben
ze geen herinnering; Hitier, Mussert en al
hun trawanten zijn historische schimmen. De
kennis van namen en feiten uit oorlog en
bezetting is bij de jongeren zeer gering. De
ouderen verbazen zich daarover en zijn zelfs
dikwijls verontwaardigd. Ten onrechte, gelo
ven. wij. De oorlog is de historie ingegleden en
men kan iemand niet moreel laken, omdat hij
niet met voldoende vlijt deze wetenschap be
studeert.
Ze worden ook niet zo heel sterk door de
ouderen gesteund, wanneer het er om gaat
de herinnering aan deze recente historie le
vend te houden. Wij herdenken op 4 mei on
ze doden, plechtig en stijlvol. Dat kan het
hart ons ingeven en we hoeven ons niet te
forceren om er iets van te maken. Maar met
de Bevrijdingsdag is het anders. Na de Be
vrijdingsdag van 1945, die écht was, hebben
we weinig anders gedaan dan lopen zoeken
naar de vorm waarin we de vreugde van
toen op een ordelijke en gepaste manier (de
genodigden vooraan) andermaal tot uiting
konden brengen.
Jannetje Jetten is één der velen, die niets
hoeven te vergeten, omdat ze niets hebben
beleefd. Ze is één der velen, die het niet zo
overduidelijk uitgelegd hebben gekregen. Ze
zijn bijna volwassen, de achttienjarigen.
Straks hebben ze het mee voor het zeggen.
Wat ze zullen zeggen, speciaal op 15 april,
4 mei en 5 mei, dient te worden afgewacht.
Het zou wel eens weinig kunnen zijn.
Dit is het Bevrijdingsmeisje van Leeuwarden, me
juffrouw Jannetje Jetten, geboren op het moment
waarop de Canadese tanks Leeuwarden binnenrol
den. En bijgevolg is ze op 15 april van dit jaar
achttien geworden. Haar beroep is kapster.
