gevaren
Leeuwarden door nieuwe
De wallen worden
weer verhoogd
l^ljemsierl<unst
VOOR AL UW
BLOEMWERKEN
BABBELTJES OP DE BRUG
De Ruyterweg
Leeuwarden
Telefoon 2 1986
de ingezetenen van Leeuwarderadeel nog
gelast om de burgers van Leeuwarden de hel
pende hand te bieden. Want was met de vei
ligheid van de Leeuwarders ook hun veilig
heid niet gemoeid?
De hele wal om de stad heen werd zo bijna
twee meter met zoden verhoogd en tegelij
kertijd werden er twee schansen opgeworpen
voor de brug tussen de Grote en de Kleine
Wielen om zo nodig daar de vijand te kun
nen keren.
In het volgende voorjaar kon Graaf Johan
Maurits de versterkte vesten in ogenschouw
nemen en kennelijk keurde hij ze goed, want
ingrijpende veranderingen vonden er nadien
niet meer plaats.
door
FENNO L. SCHOUSTRA
Gelukkig voor onze verre voorouders behoef
den de bastions geen nieuwe vuurproef te
doorstaan: terwijl vrijwel het hele land door
de vijand werd bezet, bleef Friesland voor
de plunderingen van krijgshaftige benden ge
spaard.
In 1686 kon men dan ook weer eens gaan
denken aan een zaak van vrediger aard:
het verfraaien van de stad door het uitdiepen
van de Oudegracht langs het (huidige) Wil-
helminaplein en het beplanten en tot wan
delplaats omtoveren van de aangrenzende
grond.
Veel eerder, in 1661, hadden de Leeuwarders
al een aazienlijke verbetering tot stand ge
bracht bij het deel van deze Oudegracht,
dat langs de Grote Kerkstraat liep De smalle
sloot tussen de Oudegracht en de Boterhoek
werd toen langs het Oldehoofster kerkhof
verlegd en met de stadsbuitengracht in ver
binding gebracht, waarvoor bij de Oldehove
een nieuwe stenen gewelf moest worden ge
bouwd: de Nieuwe Oldehoofster Waterpoort.
Laten we nu, na ons uitstapje met de trek
schuit, eens zien, welke veranderingen er in
het midden en in het laatst van de zeven
tiende eeuw plaatsvonden in de Leeuwarder
binnenstad, toen gevreesd moest worden,
dat Engelse troepen een aanval op onze Frie
se kust zouden doen.
Al in 1665 trachtte men dit gevaar af te
wenden door de stadswallen met verscheide
ne batterijen te versterken en vijf jaar later
werden ook de land- en waterpoorten nog
met nieuwe wachthuizen versterkt.
In 1671 echter, toen de oorlog met Engeland
en Frankrijk zich toespitste en er steeds
meer gevaar te duchten viel, besloot men de
bewapening van Leeuwarden nog veel groot
ser aan te pakken. Alle vestingwerken zou
den worden versterkt en de huizen, die bui
ten de wallen stonden moesten worden afge
broken.
De inhoud van de stadkas was evenwel niet
zodanig, dat deze plannen geheel naar wens
konden worden gerealiseerd. Zo ging het slo
pen van de huizen buiten de stadsgrachten niet
door en men moest zich voornamelijk beper-
en tot het verbeteren van de wallen en borst
weringen, maar daarvoor spande de stad dan
ook alle krachten in.
In de zomer van 1672 werd de burgerij da
gelijks al voor het opkomen van de zon ge
wekt door het tromgeroffel van de stadstam-
boer en tot zes uur 's avonds moest er dan
hard aan het ophogen van de wallen wor
den gewerkt.
Niemand mocht er „ledig bij blijven staan
kijken" en zelfs kinderen werden ingescha
keld bij dit werk, dat op de Hoeksterpoorts-
dwinger begon. Toen de beschikbare man
kracht nog niet voldoende bleek, werden ook
bi I Het is aan deze vredige plaatjes
edreigd van oude stadspoorten niet te zien,
rln+ T noion/irrfou oinnr PIIPYl.t/il.PPl.
dat Leeuwarden zich voor eventueel
oprukkende vijanden tot de tanden
bewapende. De tekeningen dateren
trouwens uit een latere tijd dan de
tweede helft van de zeventiende
eeuw. Op de ene zien we de Lieve
Vrouwenwaterpoort met op de ach
tergrond de Oldehove, op de andere
heeft de Leeuwarder tekenaar S.
Bonga de Wirdumer- of Sint Ja-
cobspoort in beeld gebracht.
Aan de vele klachten van de bewoners van
de Grote Kerkstraat over het vuile water
van deze sloot kwam toen een eind: door de
verbinding met het stromende water van de
buitengracht vloeiden de onwelriekende za
ken, die zich hier tot dusver ophoopten,
voortaan wel weg.
Langs de noordkant van het Oldehoofster-
kerkhof werd toen ook nog een stenen wal
uit het water opgetrokken, nodig om het
hoogteverschil hier op te vangen.
Nu, driehonderd jaar later, is die inmid
dels vernieuwde stenen wal er nog steeds;
ze fungeert als scheiding tussen het bodeter
rein op de voormalige begraafplaats en de
veel lager gelegen straat langs de Boter
hoek, waar dus eens dat slootje liep.