dynamisch
beeld van Friesland
JAC. KLEIBOER: ORGANISATOR
10
FRISIMA
De grote rechthoekige Frieslandhal met als
aanbouwsel de vooraanbindruimte is gebouwd
om de veemarkt een riant onderdak te ver
schaffen, maar dit enorme gebouw met zo'n
35.000 vierkante meter vloeroppervlak biedt
uiteraard allerlei andere gebruiksmogelijkhe
den. Daarom is er de naam Frieslandhal aan
gegeven; het gebouw in Leeuwarden staat ten
dienste van heel Friesland, daar waar de
massaliteit een eis is. Om de veelzijdigheid
van deze aanwinst voor ons gewest meteen
te demonstreren, wordt begonnen met een
grote tentoonstelling, die heel het leven en
streven van Friesland zal omvatten en daarom
FRISIANA gaat heten. Om alle gepeuter te
vermijden en de zaak groots aan te pakken,
is de heer Jac. Kleiboer uit Enschede geënga
geerd om deze tentoonstelling gestalte te ge
ven. De heer Kleiboer heeft dit grote werk
met enthousiasme aangepakt en dit enthou
siasme kwam voort uit twee voor zo'n ten
toonstelling bijzonder nuttige omstandigheden:
de veelzijdigheid van Friesland op economisch,
sociaal en cultureel gebied en de unieke mo
gelijkheden van de Frieslandhal, een gebouw
van een grootte, die in Nederland slechts ver
gelijkbaar is met die van de nieuwe RAI in
Amsterdam.
Het opzetten van een expositie van deze omvang
is een enorm werk en de heer Kleiboer zou best
wat meer tijd tot zijn beschikking willen hebben
dan hem onder de gegeven omstandigheden is
vergund. Het wordt nu eenmaal niet een kwestie
van stands verhuren en de standhouders hun werk
laten doen. De hele tentoonstelling moet als het
ware worden gecomponeerd en daarna moet de
uitvoering geschieden door honderden medewer
kers. Het beginsel is, dat „alles van Friesland"
aan de orde moet komen in een overzichtelijk to
taalbeeld met het belangrijkste, het mooiste en
het beweeglijkste, alles zonder in herhaling te
vervallen. Dit laatste is heel belangrijk, want op
een gewone tentoonstelling van het jaarbeurstype
komen de firma A. en B. beiden met hun uitvoe
ring van een bepaald apparaat. Zeer interessant
voor wie nu juist bijzonder in dit apparaat is ge
ïnteresseerd, maar funest voor het totaal.
Wat komt er allemaal op de Frisiana? Er wordt
nog dagelijks getild en getrokken aan onderdelen,
maar het totale beeld is inmiddels uit honderden
conferenties en gesprekken te voorschijn gekomen.
Het is het totale beeld van Friesland, versoberd
tot de hoofdzaken, verscherpt door de interes
santste dingen. Laten we in beknopte vorm de
ingrediënten opsommen waaruit de heer Kleiboer
het zeer smakelijke gerecht gaat bereiden, dat van
16 tot 21 september de tienduizenden bezoekers
van de Frisiana zal worden voorgeschoteld.
laat weten hoe het middeleeuwse leven hier was. L
Belangrijke terpvondsten zullen bij deze Frisiana- I
terp worden uitgestald.
Bij deze terp sluit aan een der oudste bestaans- p
bronnen van Friesland, de veeteelt. Het oeroude
agrarische bedrijf wordt overigens in hoofdzaak
in zijn modernste vormen getoond: het glanzende
stamboekvee van het Fries Rundvee Stamboek. De
melk dezer koeien wordt in een kaasfabriek op de
tentoonstelling viermaal daags tot kaas verwerkt,
maar er is ook een oude karnmolen, zoals deze
eens op de Friese boerderijen in gebruik was. Niet
alleen de moderne fabricagemethoden garanderen
de kwaliteit van de Friese zuivel, dat doet ook
het Boter- en Kaas-controlestation, dat zich op de
Frisiana zal laten zien. Naast de produktie de
handel, in het bijzonder de export. Aan een ander
belangrijk exportprodukt en wel de pootaardappel,
wordt eveneens aandacht besteed. Paarden, klein
vee, pluimvee, tuinbouw, veevoeder, meststoffen
en de rationalisatie zijn de verdere onderwerpen
op agrarisch gebied, die op de Frisiana aan de
orde komen.
NIET ALLEEN AGRARISCH
Zeker in deze tijd mag het economische beeld van
Friesland niet compleet worden genoemd wanneer
men bij het agrarische zou blijven. Al is de Fries
landhal veemarkt, de Frisiana is niet een voort
zetting van de reeks Leeuwarder landbouwten
toonstellingen. Dit komt tot uiting in de ruime aan
dacht, die wordt besteed aan de industrie, de
energievoorziening (aardgas!), de relatie met de
Het begin is een terp, recht tegenover de ingang.
De terp, die in Frieslands lage landen het begin
van de bewoning mogelijk maakte en nog altijd
door de rijkdom aan bodemvondsten ons globaal
De heer J. Kleiboer is de onge
kroonde koning van het tentoon-
stelKngswezen in Nederland. Hij
zetelt thans in een rij houten ba
rakken bij de Frieslandhal. Het is
zijn regeringszetel, zijn hoofdkwar
tier, van waaruit hij zijn bewind
voert: wilskrachtig, maar tegelijk
rustig en beheerst.
De heer Kleiboer is heel anders
dan men vóór de eerste kennisma
king zou denken. De organisator
van zo'n tijdelijk en breed opgezet
evenement als een tentoonstelling
stelt men zich voor als een wild
en impulsief man, die met honderd
dingen tegelijk bezig is en een da
verende dynamiek ten toon spreidt.
De organisator van de „Frisiana"
beantwoordt niet aan dit fantasie
beeld, althans wat de uiterlijkhe
den betreft. Natuurlijk is hij tege
lijk met honderd dingen bezig,
maar ze lopen niet door elkaar tot
een onontwarbaar geheel. De dy
namiek is er wel, maar komt niet
tot uiting in daverende drukdoe
nerij.
Juist in de schijnbare tegenstelling
tussen de aard van deze Twente
naar en zijn prestaties schuilt het
merkwaardige van de persoon, van
wie men de persoonlijkheid al
gauw na de eerste kennismaking
ervaart. De heer Kleiboer wekt
aanvankelijk de indruk een beza
digd, rustig man te zijn. Geen op
gewonden gebaren en een zachte
stem, waarmee hij het gesprek
egaal laat voortkabbelen. Hij is
sterk tot luisteren geneigd en gunt
ieder het woord. Er komen geen
interrupties, geen tegenwerpingen.
Elk woord van de ander is het aan
horen waard.
Maar wanneer men meent, dat de
heer Kleiboer zich lijdzaam schikt
naar het inzicht of het oordeel van
de ander, dan is dit een grote ver
gissing. Die andere mag en moet
alles zeggen wat hij kwijt wil en
de heer Kleiboer haalt er uit wat
van zijn gading is. Hij doet dit met
een feilloze intuïtie. Hij haalt er,
al luisterend, uit wat belangrijk is
voor het beeld van de tentoonstel
ling en interessant voor het pu
bliek. Er zal op deze expositie
geen stuk of stukje komen wat
niet aan dit beginsel beantwoordt
naar het inzicht van de heer Klei
boer. Hij luistert en schift. Hij
komt terug op wat hij belangrijk
vindt, de rest blijft verder onbe
sproken. Het lijkt een omslachtige
methode, maar toch moet het zo
gebeuren. Niet de ander moet bij
het doen van zijn mededelingen
het belangrijke van het onbelang
rijke scheiden. Dat wordt hem
zelfs niet toevertrouwd. Hij is im
mers geen organisator van ten
toonstellingen.
"Wat zich bij het gesprek manifes
teert, dat komt ook tot uiting bij
bezoeken aan bedrijven en fabrie
ken. Eerst luisteren en kijken, zelfs
zonder iets over te slaan wat even
tueel door de bedrijfsleiding onbe
langrijk wordt geacht. Wanneer
de heer Kleiboer alles heeft ge
hoord en gezien, dan weet hij met
een wat hij wil hebben, omdat het
interessant voor het publiek en be
langrijk in het totaal van de ten
toonstelling is.
De stem doet aanvankelijk wat
toonloos aan en het bij het woord
behorende gebaar is vaag en in
getogen. Maar het betoog is over
tuigend en vaak imponerend, om
dat het opgebouwd is uit sluitende
redeneringen en frappante verge
lijkingen. En vooral is het overtui
gend, omdat er bezieling in door
klinkt, een bezieling, die op een
ondefinieerbare manier wordt over
gedragen.
De heer Jac. Kleiboer is de onge
kroonde koning van het tentoon
stellingswezen in Nederland. Hij
speelt zijn rol op een bescheiden
manier, maar het is en blijft de
hoofdrol. In de tweede helft van
september zullen we in de Fries
landhal kunnen zien hoe de heer
Kleiboer Friesland ziet. Zijn beeld
is gevormd in honderden gesprek
ken, vergaderingen, conferenties.
Slechts een beperkt deel van alles
wat daarbij te voorschijn is geko
men komt op de tentoonstelling
terecht. Maar dit beperkte deel is
een met feilloze zekerheid geko
zen positieve selectie, die dit beeld
van Friesland weergaloos gaat ma
ken.
