m
mm
i
1
Toekomstplannen voor Leeuwarden
voor en na de oorlog
Éii
Bestaande bebouwing
flleuwc lielmiiwini!
Nieuwe industrieterreinen
Nieuwe
jacht h
Woongebied
4fdlan
ebied
T'
lME
Afsluitdijk)
7
Op deze pagina vindt u twee plan
nen voor de uitbreiding van Leeu
warden. Het ene dateert van 1935
en het andere van na de oorlog.
Voor de praktijk van vandaag
heeft uitsluitend het na-oorlogse
betekenis, het vooroorlogse is een
curiositeit geworden. Een verge
lijking tussen deze twee is inte
ressant om aan te tonen welke
evolutie het denken over de toe
komst van Leeuwarden in de pe
riode tussen beide plannen te zien
heeft gegeven.
Om te beginnen mag worden opge
merkt, dat een uitbreidingsplan
van de gemeente Leeuwarden
voor de oorlog niet betrekking kon
hebben op Leeuwarden-Zuid ofte
wel Huizum. Dat hoorde toen nog
bij Leeuwarderadeel en is pas in
de oorlog met Leeuwarden samen
gevoegd. Het uitbreidingsplan van
1935 toont hoe ongelukkig deze si
tuatie was voor de stadsontwikke
ling in zijn totaliteit. Niet het dorp
Huizum, maar de stad Leeuwarden
heeft in het verleden gestalte ge
geven aan het woongebied ten zui
den van de spoorlijnen en het zou
een harmonische ontwikkeling van
het totaal stellig hebben geremd
wanneer dit een zaak van twee
gemeentebesturen was gebleven.
De rasechte Huizumers zijn nog al
tijd niet geheel met de nieuwe si
tuatie verzoend, al kunnen ze juist
nu zien hoezeer Leeuwarden-Zuid
de vruchten plukt van de ontwik
keling van Leeuwarden, speciaal
wat de verkeerssituatie (ringweg
met viadukt) betreft.
Aan zo'n ringweg werd, zoals het
oude kaartje toont, in 1935 nog
niet gedacht en men kon er in
Leeuwarden ook niet aan denken,
omdat het zuidelijke tracé buiten
het gemeentelijke territorium zou
komen te liggen. Het enige wat
van dit nu zo belangrijke project
in 1935 op de kaart stond was de
Valeriusstraat, met de rotonde in
r| j SPOBT-
J TERHt
(2E23 BESTAANDE BEBOUWING
Bontworpen bebouwing
GEMEENTE GRENS
ONTWORPEN PLANTSOEN
ONTWORPEN INDUSTRIETERREIN
de Harlingerstraatweg, die wij nu
als het Europaplein kennen. De
Heliconweg is hier slechts gedacht
als een normale straat in een bui
tenwijk en of er een voortzetting
verder naar het zuiden moest ko
men werd noodzakelijkerwijs in
het midden gelaten. De plaats van
de Frieslandhal is hier aangegeven
als industrieterrein en nog een
paar stukjes grond in het westen
en ook in het oosten (tegenwoor
dig sportvelden, Jachthaven en een
stukje industrie) waren voor in
dustrievestiging bestemd. De na
oorlogse eisen op dit essentiële
gebied konden zich in 1935, midden
in de crisis, moeilijk aftekenen.
Richting Groningen
Rondweg
'nxr"^on^
Zo stelde men zich in 1935 de
ontwikkeling van Leeuwarden
voor.
Wat de nieuwe woongebieden be
treft doet de kaart van 1935 ons
niet zo onwaarschijnlijk aan. Het
westen zou worden volgebouwd
tot de spoorlijn naar Stiens en in
het oosten week de geprojecteerde
stadsbegrenzing niet sterk af van
wat de werkelijkheid van vandaag
te zien geeft. Merkwaardig is, dat
deze grens toen werd gedacht als
een ringkanaal, dat we ook aan de
noordkant in kaart gebracht zien.
Een noordelijke stadswijk was ook
in 1935 in het uitbreidingsplan op
genomen, maar de omvang daar
van was geringer dan die van ons
plan voor 't Ielan. Dit valt in het
bijzonder op, wanneer men let op
de hoofdweg door dit woongebied,
beginnend bij het Valeriusplein,
maar daarna een zuidelijker tracé
volgend dan nu is geprojecteerd
voor het noordelijke deel van de
ringweg naar de Archipelweg.
We leven snel in deze eeuw. Wan
neer Leeuwarden was uitgebouwd
volgens de plannen van 1935 (de
oorlog heelt dit verhinderd), dan
zou onze stad nu met problemen
kampen, die men toen niet kon
voorzien. Verkeersproblemen voor
al, want van de na-oorlogse plan
ning is juist de ringweg een der
meest essentiële onderdelen.
Dit is het na-oorlogse plan tot uit
breiding van Leeuwarden. Geheel
compleet is het kaartje niet meer.
Tussen Harlingerstraatweg en Scha
pendijkje, ten westen van de spoor
lijn naar Stiens, is een uitbreidings
plan geprojecteerd en ten zuiden
van de Harlingerstraatweg is nu
een industrieterrein (V.S.F.).
