Fa. H. JOLHERS ZOOI
Groningen en liet noorden
Sn eek contra Leeuwarden
VERHUIZINGEN
TRANSPORTEN
LEEUWARDEN, EMMAKADE Z.Z. 62
TEL. 0 5100-24595, b.g.g. 25765
9
In een vergadering van de Ver
eniging voor Handelaren te Gro
ningen heeft Gronings burge
meester, de heer J. Tuin, ge
sproken over het structuurplan
van deze stad. De burgemeester
zei, dat de omvang van dit plan
mede wordt bepaald door hel
vaststaande, zij het over de pro
vinciegrens niet altijd con amore
erkende feit, dat Groningen de
belangrijkste stad in het noorden
des lands is en dat zij als zodanig
een taak te vervullen heeft. Een
taak, die op historische gronden
berust. Want de eeuwen door
hebben de elkaar opvolgende
stadsbesturen van Groningen
steeds een politiek gevoerd die
erop gericht was centrum van
het noorden te zijn. Aldus de
Leeuwarder Courant van zater
dag 7 september.
Vast staat inderdaad, dat Gro
ningen de grootste stad van het
noorden van het land is en wij
geloven niet, dat men elders in
het noorden moeite heeft dit con
amore te erkennen. Gevoels
waarden komen nu eenmaal niet
in het geding, wanneer simpele
feiten en getallen spreken. Gro
ningen heeft 150.000 inwoners en
Leeuwarden (de tweede stad van
het noorden) 85.000. Maar anders
wordt het, wanneer van ons
wordt gevraagd, al of niet con
amore, te erkennen, dat Gronin
gen centum van het Noorden is.
Wij menen juist, dat Groningen,
ondanks het nijvere streven zij
ner stadsbestuderen sinds
eeuwen, nooit kans heeft gezien
een noordelijk centrum te wor
den, waarbij wij Friesland, onge
twijfeld in overeenstemming met
de bedoelingen van de heer Tuin,
gaarne tot dit Noorden rekenen.
Wij zouden in dit verband de
vraag kunnen stellen waaruit
dit leiderschap van de stad Gro
ningen voor het Noorden (en dus
mede voor ons) blijkt. Dit zou te
voorschijn moeten komen in de
uitoefening van bepaalde func
ties van deze stad voor het gehe
le noordelijke gebied, maar het
valt ons moeilijk deze te ontdek
ken. Op het gebied van het be
stuur, met alles wat daarom
heen hangt, zitten Groningen en
Leeuwarden in hun eigen provin
ciale verbanden opgesloten, bij
de rechtspraak beschikken Gro
ningen, Drente en Friesland over
één gerechtshof, maar dat is nu
juist in Leeuwarden gevestigd,
op cultureel gebied heeft Gro
ningen het Noordelijk Sympho-
nie orkest, maar dat is een ta
melijk pretentieuze benaming,
uitgevonden door Groningers, die
toch misschien wel eens van het
Frysk Orkest hebben gehoord.
Een sterke troef heeft Groningen
op onderwijsgebied met zijn uni
versiteit, die voor het gehele
noorden en dus ook voor Fries
land van grote betekenis is, maar
dit ligt uitsluitend aan de geo
grafische omstandigheden en al
lerminst aan een duidelijk stre
ven van de Groninger universi
teit om een rijksuniversiteit voor
het noorden van het land te zijn,
ook in de zin van wetenschappe
lijk centrum.
Met dit laatste als uitgangspunt
is het verleidelijk een vergelij
king te maken tussen Amster
dam en Groningen, Het mag een
tekenende merkwaardigheid
worden genoemd, dat tijdens de
Amsterdamse week in Leeuwar
den een bijeenkomst werd gehou
den over de Friese universiteits
plannen, in samenwerking met
de beide Amsterdamse universi
teiten. Deze hele week trouwens
was een duidelijke aanwijzing,
dat er nauwe banden bezig zijn
te ontstaan tussen Leeuwarden
en Amsterdam. Zeer onlangs
heeft de raad van Leeuwarden
een bezoek aan 's lands hoofdstad
gebracht, als volgende stap ter
bevestiging van deze relatie.
Men kan de zaak zeer simpel
stellen door te verwijzen naar de
rivaliteit tussen Leeuwarden en
Groningen, die nauwe onderlinge
betrekkingen in de weg zouden
kuninen staan en het hier moei
lijk maken de grote betekenis van
Groningen con amore te erken
nen. Wij geloven hier niet aan en
stellig wordt de Leeuwarder
overheid niet door dergelijke an-
tipathiën beheerst. De zaak is
eenvoudig zo, dat Leeuwarden
(en in het algemeen Friesland)
van ouds hun eigen provinciale
verzorgende en centrale positie
hebben en als zodanig groot zijn
geworden, zij het in verschillende
mate. Ze lopen elkaar iniet in de
weg en hebben weinig raakpun
ten, omdat ze elkaar niets te bie
den hebben. Wat de stad Gro
ningen Friesland en Leeuwarden
in het bijzonder extra te bieden
zou kuninen hebben op grond van
de grotere omvang is nooit aan
het licht gekomen. Dat zou mis
schien wel hebben gekund, wan
neer de „elkaar opvolgende
stadsbesturen van Groningen"
ooit naar hier waren gekomen
om hun diensten aan te bieden.
Dit is niet veelvuldig voorgeko
men, zo menen wij. Groningen
heeft het nooit veel verder ge
bracht, zoals ook burgemeester
Tuin thans weer heeft gedaan,
dan constateren: Groningen is de
grootste stad van het noorden en
is dus de belangrijkste stad voor
het hele noorden. Het woordje
„dus" lijkt ons in deze zin niet
op zijn plaats.
Als geboren en getogen Sneker
mocht ik in mijn jeugd deelheb
ben aan de anti-Leeuwarder ge
voelens, die tot de folklore van
Frieslands tweede veste behoren.
Folklore, dat is, geloof ik, wel
het juiste woord, want de zaak
is eeuwenoud en heeft geen an
der doel dan enig vermaak te
scheppen. Misschien ligt de oor
sprong wel diep in de middel
eeuwen, toen de steden zich tot
zelfstandige grootheden begon
nen te ontwikkelen en, ten teken
daarvan, overgingen tot het gra
ven van vestinggrachten en het
opwerpen van bolwerken. „Kom
niet aan mijn stad", zo riep men
uit en wie zou dat in een boze
bui het eerst proberen? Natuur
lijk de dichtsbijzijnde stedelijke
grootheid.
Nu heeft de kleine meer te duch
ten van de grote dan omgekeerd
Leeuwarden was een grotere po
tentiële vijand voor Sneek dan
bijvoorbeeld Bolsward. De Sne-
kers hebben dus van ouds meer
reden gehad om de Leeuwarders
te haten dan de Bolswarders er
de nawerking daarvan heb ik
vroeger nog wel kunnen consta
teren. Tegen de Bolswarders
hadden we hoegenaamd niets,
maar omgekeerd geloof ik wel,
dat de Bolswarders ons, Snekers,
niet graag mochten.
Bij deze, wellicht uit de grijze
historie voortgekomen bezwaren
tegen de Leeuwarders kwam ,dat
wij de mentaliteit der hoofdstede
lingen niet mochten. Hun stads
fries klonk ons pedant-deftig in
de oren en we meenden daarom
dat zij aan een eigenaardig soorl
verwaandheid leden, die (ik zoek
het weer in de geschiedenis) zijn
oorsprong kon hebben in het fei!
dat Leeuwarden eens stadhou
derlijke residentie is geweest en
daardoor tot een onsympathiek
soort zelfverheffing kwam. Na
tionaal gezien lijdt Den Haag ook
aan dit euvel.
Hoe dit zij, wij waren als op
groeiende jongens in Sneek altijd
bereid van onze antipathie tegen
de Leeuwarders te getuigen en
desnoods de klomp tegen de
hoofdstedelingen op te heffen.
Dat het nooit tot echte ongere
geldheden kwam, lag ten eerste
aan het feit, dat er slechts spaar
zaam Leeuwarder jongens bin
nen ons gezichtsveld verschenen,
terwijl wij bovendien zeer ver
standige ouders hadden, die onze
primitieve hartstochten in toom
wisten te houden. Die tegenstel
ling tussen Sneek en Leeuwar
den was een aardigheidje en
moest een aardigheidje blijven.
Het was folklore.
Ik ben nu al vele jaren Leeuwar
der en ken de geestesgesteldheid
van de inwoners van mijn ge
boorteplaats niet zo precies
meer. Tot voor kort dacht ik dat
de Sneker jeugd nog wel anti-
Leeuwarden zal zijn, maar dat
zij, gelijk wij indertijd, verstan
dige ouders heeft. Maar nu heb
ben de dagbladen verteld ,dat de
Sneker raad tot tweemaal toe
heeft geweigerd een bijdrage
voor de tentoonstelling Frisia-
na" beschikbaar te stellen. Mo
tief: deze tentoonstelling was al
te zeer een Leeuwarder aangele
genheid. Zitten, zo vraag ik mij
af, de jongelui van vroeger nu,
met medeneming van hun jeugd-
mentaliteit, in de raad van
Sneek? Of hebben de Snekers te
genwoordig gegronde bezwaren
tegen het feit, dat Leeuwarden
de hoofdstad van Friesland is en,
als zodanig de eerstaangewezen
plaats voor een heel Friesland
omvattende manifestatie?
Het is de vraag, die een bijzon
dere betekenis krijgt, wanneer
men beseft, dat Friesland is ver
deeld over 44 gemeenten, maar
naar het inwonertal gerekend
niet groter is dan Den Haag
Kunnen wij ons bij de snelle ont
wikkeling en de daarmee samen
hangende problemen van velerlei
aard de weelde nog wel permit
teren de kracht van het geheel te
verzwakken door onderlinge ri
valiteiten uit te spelen, zelfs in
colleges van edelachtbare lie
den?
K.
Bergplaats voor meubelen
Verpakken en verzenden naar alle werelddelen
Ruim een
halve eeuw
ervaring
