Hoofd ener school"
Aan eeuw
zusters-
school
komt
een eind
T^lóemsierkunst
3
De Ruyterweg
Leeuwarden
Telefoon 24986
VOOR AL UW
BLOEMWERKEN
Een feestelijke schooldag in de
rooms-katholieke meisjesschool in de
Grote Kerkstraat. Het is de derde klas
van juffrouw Van der Kallen.
breiden. In september 1864, een eeuw geleden
dus, werd de eerste school gebouwd aan het
Jacobijnerkerkhof. Maar omdat men maar de
beschikking had over één zuster met onder
wijsbevoegdheid werd er overdag les gegeven
aan „burgerkinderen" en 's avonds aan de kin
deren van de minder gegoeden. Omstreeks
1870 werd begonnen met de bouw van een
tweede school: de St. Elisabethschool aan de
Grote Kerkstraat. De bestaande Lucia-school
werd toen een school voor de „minder ge
goeden", wat gezien de associatie met „luzen"
een minder gelukkige naamkeuze mag heten,
maar Lucia was tenslotte óók de naam van het
verre Moederhuis in Rotterdam.
Uitbreidingen
In die tijd begon men ook met een normaal
schoolopleiding, zelfs met internaat. Een nor
maalschool is de oude vorm voor een kweek-
school, een school van waaruit kwekelingen
voor de klas worden gezet, en 's avonds stu
deren.
De Lucia-school voerde in 1889 ook fraaie
handwerken en pianospel in, de Leeuwarder
burgerdochters konden dus op hoog cultureel
peil worden gebracht. In 1911 werd de normaal
school te Leeuwarden opgeheven, of, beter, ver
enigd met die van Harlingen, waar een goed
internaat was en waar de school tot 1931 blijft
doorbestaan. In 1914 volgde de nieuwbouw van
twee fröbelscholen, in 1925 kwam er nog een
fröbelschool bij. In 1915 werd een van de
lagere scholen uitgebreid met een afdeling
voor mulo, een langzamerhand uniek gewor
den combinatie, die echter in Leeuwarden nog
steeds bestaat. En omdat de mulo blijft be
staan, zal het aantal vrouwelijke hoofden van
scholen dus straks niet verminderen, als de
lagere school na een eeuw van heilzame acti
viteit wordt gesloten.
Kan men de geschiedenis van 113 jaar in een
klein artikel samenvatten? We hebben nog
niets gezegd over het vooroorlogse patronaat
St. Gertrudis, dat vele lustra heeft beleefd,
over het aandeel van de zusters in het jeugd
werk nu, over de oorlogsjaren, toen vele
evacués in het klooster verbleven, over de
rectoren als Br. Jongma C. M. en Dr. W. God-
dijn O. F. M. die vanuit dit klooster zoveel
belangrijk werk hebben gedaan.
Misschien is het nog wèl vermeldenswaard,
als een vreemde speling van de historie, dat
de heroprichting van de Franciscuskerk mede
de oorzaak is geworden van het stoppen vany
het eerste en voornaamste werk van de zus
ters: het lager onderwijs. Door de zorgen van
de pastoor van de Franciscuskerk in 1851 waren
de zusters naar Leeuwarden gekomen. In 1853
werd deze kerk opgeheven, toen bij het herstel
tersschool in de binnenstad worden opgeheven.
Daarmee zijn we dan weer bij het begin terug
gekeerd. De duizenden, die in de loop van de
jaren van de zusters onderwijs hebben gehad,
hele geslachten van Leeuwarder huismoeders,
verspreid nu over heel de wereld, zullen dank
baar blijven gedenken het vele, dat door de
zusters is gedaan voor de stad, die ook in de
geschiedenis van hun congregatie zoveel be
tekent. En gelukkig is wat dat betreft de toe
komst nog hoopvol: in een nieuwe huishoud
school en een vernieuwde muloschool zetten
de zusters het onderwijs aan de Leeuwarder
jeugd voort, en naarmate dit onderwijs voor
het opgroeiende meisje belangrijker wordt en
in alles de afsluitende vorming van het lager
onderwijs van vroeger vervangt, naar die mate
zal ook de zustersgemeenschap die nu na een
eeuw zo belangrijk werk moet gaan omscha-
Klasse IB van de r.k. huishoudschool in de
Grote Kerkstraat bezig met huishoudelijk werk.
van de hiërarchie aan de overmatig bevoor
rechte zielzorg in de steden een eind werd ge
maakt. De Franciscuskerk werd bij de Domini-
cus gevoegd en de zgn. kerk van pastoor
Kirsch, aan de Voorstreek, ter hoogte van de
tegenwoordige katholieke jongensmulo, via
een steegje te bereiken, werd gesloten. Deze
kerk zou in 1860 dienst moeten doen als kloos
ter voor die andere naar Leeuwarden gekomen
zusters, de zusters van Liefde, die hier wees
meisjes en bejaarden verzorgden, tot hun
nieuwe huis aan de Kruisstraat gereed was,
vanwaar zij in 1935 weer overgingen naar hun
tegenwoordige huis aan de Voorstreek, bij de
Bonifatiuskerk. Nu evenwel in Leeuwarden-
Oost een nieuwe kerk nodig bleek, werd daar
weer een Franciscuskerk opgericht, en omdat
hier ook een school zal komen, moet de zus
kelen, dit alles kunnen accepteren als een eis
van de tijd en dus ook als een persoonlijke
opdracht, hun gegeven.
fr. W. BROUWER
